Sinds 1995 publiceert de organisatie Transparency International elk jaar een lijst van de minst corrupte landen ter wereld – en elk jaar staan de Scandinavische landen ergens in de top van de 180 landen.
Op de lijst uit januari 2023 is Denemarken nummer 1, Zweden, Noorwegen en Finland staan ook in de top 5 en Nederland staat op nummer 8. En het is geen toeval dat de Noordse landen bekend staan als de minste corrupte.
Iedereen kan de macht controleren
Allereerst staan de Scandinavische landen bekend om de transparantie van het openbaar bestuur.
Dat betekent dat de burgers de machthebbers goed in de gaten kunnen houden – bijvoorbeeld door de mogelijkheid tot inzage van de dossiers, rapporten, notities, notulen en besluiten van de overheid.
Voor de vijfde keer op rij voert Denemarken de lijst van minst corrupte landen aan.
Ook hebben de overheden een ‘journaliseringsplicht’, wat betekent dat alle communicatie rondom de besluitvorming geregistreerd moet worden, zodat burgers die kunnen bekijken.
Dit recht is in Denemarken sinds 1985 vastgelegd in verschillende wetten en zorgt voor transparantie en controle van de machthebbers.
De pers is de waakhond van de burger
Bovendien heeft Scandinavië een sterke traditie van een vrije en onafhankelijke pers die een kritische blik werpt op de overheid en de politici.
Uit meerdere wetenschappelijke studies is gebleken dat er een nauw verband is tussen persvrijheid en lage corruptie – en in Scandinavië bestaat de vrije pers al sinds 1766, toen Zweden-Finland als eerste land ter wereld een wet over persvrijheid aannam die de censuur beëindigde en het bestuur transparanter maakte.