De zaal verkeert in opperste extase. De toeschouwers zitten op het puntje van hun stoel te wachten op die ene man: Peter Popoff. De beroemde dominee beweert met Gods hulp alle ziekten te kunnen genezen. Uit alle hoeken van de VS en Canada komen zieken naar Popoffs televisieshows om weer gezond te worden. Zo ook deze avond begin jaren 1980.
Onder luid applaus loopt Popoff, een donkerharige man met blinkend witte tanden, met een microfoon in zijn hand het podium op. De mensen heffen hun handen in gebed als de dominee op een oude man afloopt.
‘U hebt ernstige problemen met uw nieren,’ zegt Peter Popoff. In rap tempo somt hij de klachten van de man op, van nierfalen tot urinewegproblemen.
‘Bevrijd u van de duivel!’ Peter Popoff bij een zogenaamde genezing
De man knikt, verbluft dat Popoff dit allemaal weet. Ze hebben elkaar nog nooit ontmoet.
‘Amen! Bent u er klaar voor?’ roept Popoff, en hij legt zijn hand op het voorhoofd van de man. Dan geeft hij hem een duw, waardoor de man achterover in zijn stoel valt. Hij is genezen. De muziek dreunt door de zaal en het publiek roept: ‘In Jezus’ naam, amen!’
Maar niet iedereen is overtuigd van Popoffs gaven. Een van de sceptici is de goochelaar James Randi. Dankzij zijn kennis van goocheltrucs weet hij als geen ander hoe je mensen voor de gek houdt.
Randi ziet Popoffs ‘wonderen’ als pure oplichterij, om zieke, wanhopige mensen geld uit de zak te kloppen. Tijdens een show in 1986 zet hij alles op alles om Popoff te ontmaskeren.

Oral Roberts opende in 1981 een verguld ziekenhuiscomplex, waar zieken via gebed zouden worden genezen.
Geloof verzet bergen ... geld!
Amerikaanse tv-dominees beweren als Gods tussenpersoon rijkdom en genezing te kunnen brengen. Volgens de denktank Pew Research Center gelooft een op de vier Amerikanen in dit ‘welvaartsevangelie’.
1923 – Radio verspreidt Gods woord
De in Engeland geboren predikant Samuel Parkes Cadman gebruikt als eerste de radio om het christendom in de VS te verspreiden. Zijn preken bereiken vijf miljoen mensen.
1973 – Tv-magnaat loopt binnen
Dominee Jim Bakker richt het Trinity Broadcasting Network op en verdient miljoenen tot hij in 1987 wordt veroordeeld voor verduistering. Nu is TBN het grootste christelijke tv-netwerk ter wereld.
1979 – Gods dure zendtijd
Tv-dominee Walter Grant vraagt de kijkers om geld voor zijn show, waarin hij met Gods hulp o.a. kromme benen recht maakt. De show kost hem 8 miljoen dollar per jaar, beweert Grant.
1987 – Je geld of mijn leven
Geëmotioneerd vertelt televangelist Oral Roberts dat God hem voortijdig naar huis wil halen, tenzij hij acht miljoen dollar krijgt. Het geld stroomt binnen, en Roberts sterft pas in 2009.
Popoff is wonderkind
Peter Popoff leidde al vroeg een leven van leugens. Hij werd in 1946 in Oost-Berlijn geboren en emigreerde als kind naar de VS. Vanaf de jaren 1960 preekte hij samen met zijn vader George op christelijke opwekkingsbijeenkomsten. In advertenties daarvoor werd Peter ‘The Miracle Boy Evangelist’ genoemd.
Dankzij gaven van God kon Peter de toekomst voorspellen en zieken genezen via handoplegging – tegen betaling uiteraard.
Om het wonder nog wat aan te dikken, was Peter volgens de advertenties in de oorlog geboren in een schuilkelder en had hij een Siberisch gevangenkamp overleefd.
‘Op tv zei hij dat hij bad bij de brieven die hij kreeg. Maar ze bleven een maand liggen en dan haalde ik ze door de shredder.’ Mike Delaney, manusje-van-alles van de Popoffs
De zwendel bracht brood op de plank voor de familie Popoff, maar Peter wilde meer. In 1971 trouwde hij met Elizabeth Armstrong en vond hij een bondgenoot voor zijn grote oplichterstruc: gebedsgenezing.
De eerste stap was de stichting van een kerk. Volgens de Amerikaanse belastingregels zijn kerken vrijgesteld van belasting- en rapportageplicht. Nu konden de oplichterspraktijken dan echt beginnen.
Bejaarden en zieken sturen geld
In advertenties beloofde Peter Popoff genezing aan wie een beschrijving van zijn kwalen naar zijn kerk in Upland, Californië zou sturen. Dan zou Popoff Gods hulp aanroepen door bij de brieven te bidden.
De post stroomde binnen. De enveloppen bevatten vaak een briefje van 10 of 20 dollar als dank en als steun voor de activiteiten van de kerk. De afzenders waren doorgaans arme gepensioneerden, die geen dokter konden betalen.
De zieken bezochten ook Popoffs opwekkingsbijeenkomsten, waarbij hij zei dat God hem de zieken aanwees en hem hielp om hun aandoeningen, van kanker tot hartritmestoornissen, te genezen.

Peter Popoff beweerde via handoplegging zelfs ernstige handicaps te kunnen genezen.
‘Bevrijd u van de duivel!’ riep Popoff, terwijl hij het potje met levensreddende pillen van de zieke weggooide.
Op bevel van Popoff stonden verlamde mensen op uit hun rolstoel en deden ze een vreugdedansje voor de enthousiaste menigte. In werkelijkheid waren ze helemaal niet ziek – ze werden door de Popoffs betaald om een toneelstukje op te voeren.
Op den duur besloot het echtpaar de wonderen van Popoff uit te zenden via de landelijke televisie.
Brieven worden misbruikt
Vanaf de jaren 1970 was genezing via het tv-scherm big business in de VS. Zo bracht het Christian Broadcasting Network (CBN) tv-shows waarin dominees de kijkers gezondheid, geluk en rijkdom beloofden – als ze maar in God geloofden en geld doneerden.
Tv-dominees als Jim Bakker en Walter Grant werden miljonair doordat duizenden naïeve Amerikanen hun geld stuurden. De shows werden ’s nachts uitgezonden, als de zendtijd het goedkoopst was en veel eenzame, zieke mensen alleen thuiszaten. Voor hen waren de beloften van de predikanten een lichtpuntje in het donker.
Het echtpaar Popoff pakte het gewiekster aan. Ze bewaarden de namen en adressen van de mensen die hen aanschreven, en om de week kregen ruim 100.000 goedgelovige Amerikanen een brief van Peter Popoff met loze beloften en een verzoek om meer geld.
‘Ik schrijf deze brief precies zoals God het me gezegd heeft,’ begon elke brief. ‘Ik voel duidelijk dat ik u moet vertellen dat u een wonder kunt verwachten!’

Peter Popoff heeft miljoenen verdiend aan de verkoop van ‘wondermiddelen’.
Al Popoffs brieven, zowel handgeschreven als getypt, waren kopieën van dezelfde tekst, en Popoff ging schaamteloos om met zijn donateurs.
‘Op tv zei hij dat hij bad bij de brieven die hij kreeg. Maar ze bleven een maand liggen en dan haalde ik ze door de shredder,’ vertelde Mike Delaney, het manusje-van-alles van de Popoffs, later.
Door de brieven te vernietigen voorkwam het echtpaar dat andere tv-dominees de gegevens van de naïeve afzenders in handen konden krijgen.
In 1984 leverde de zwendel de Popoffs een half miljoen dollar (1 miljoen euro nu) per maand op. Geld van zieke, arme mensen bekostigde hun champagnefeestjes, huizen en wagenpark aan Mercedessen.
Een deel van het geld werd besteed aan een professioneel tv-team met geluidstechnici, zodat Popoffs shows via 51 tv-kanalen en 40 radiostations konden worden uitgezonden. De goochelaar James Randi woonde meerdere optredens bij, en in 1986 besloot hij de Popoffs te ontmaskeren.
Hoortoestel wekt argwaan
James Randi werd bekend toen hij in 1973 de wereldberoemde illusionist Uri Geller ontmaskerde, die beweerde via telekinese lepels te kunnen buigen. Randi deed Gellers truc moeiteloos na en legde uit dat iedereen met een beetje handigheid hetzelfde kon doen.
Volgens Randi waren Popoffs religieuze shows ook boerenbedrog. Met een team van vrijwilligers bezocht hij de shows waar de dominee de zieken op miraculeuze wijze bij naam kende.
Tijdens een optreden in februari 1986 hield een van de vrijwilligers Popoff in het oog toen deze heen en weer liep om zijn publiek te enthousiasmeren.

De goochelaar James Randi aontmaskerde Peter Popoffs oplichterij in The Tonight Show met Johnny Carson.
De vrijwilliger deed alsof hij per ongeluk tegen Popoff opbotste en zag dat de dominee in zijn linkeroor iets droeg dat op een hoortoestel leek. Als Popoff alles kon genezen, waarom dan niet zijn eigen doofheid, vroeg Randi zich daarop af.
Een andere vrijwilliger, elektronica-expert Alec Jason, vermoedde dat het apparaat een radio-ontvanger was. Bij de volgende show in The San Francisco Civic Auditorium smokkelde hij een scanner de zaal in waarmee hij alle radiofrequenties kon afzoeken. Op frequentie 39,17 MHz (middengolf) hoorde hij een vrouwenstem. Het was de stem van Popoffs vrouw Elizabeth:
‘Ha Petey, ik hou van je. Ik praat tegen je, hoop dat je me kunt horen. Ik zoek de namen nu op.’
Lachen om terminaal zieke vrouw
Terwijl Jason meeluisterde, gaf Elizabeth Popoff haar man de namen door van zieke mensen in het publiek. Randi wist dat zij en haar assistenten voor aanvang van de show een praatje maakten met bezoekers om zo informatie los te krijgen.
Ook Randi’s vrijwilligers waren uitgehoord, maar zij hadden een valse naam en een verzonnen ziekte opgegeven. Een aantal van hen was vervolgens door Popoff naar voren geroepen en ‘genezen’.
Vóór elke show schreef Elizabeth Popoff de namen en kwalen van zieke toeschouwers op kaartjes, die ze meenam naar de tv-bus achter het gebouw waar de show plaatsvond.

Na de ontmaskering stond de telefoon van de kerk van de familie Popoff roodgloeiend.
‘Ruth Boyd. Benen, aderen, opgezette voeten, rug, geheugen,’ stond er op een van de kaartjes die Randi na een show vond.
Maar de recorder van Alec Jason ving meer op. Elizabeth Popoff en een assistent hadden na het laatste bericht aan Popoff de microfoon in de tv-bus aan laten staan.
‘Dikke kont!’ lachten de twee vrouwen terwijl de camera in de zaal inzoomde op een terminaal zieke vrouw.
Toen Randi Jasons opname hoorde, wist hij dat ze genoeg bewijs hadden om het echtpaar Popoff neer te halen.
Popoff op tv ontmaskerd
De Amerikaanse tv-kijkers stonden versteld toen James Randi op 22 april 1986 deelnam aan de populaire The Tonight Show. Presentator Johnny Carson had hem gevraagd de opname van de stem van Elizabeth Popoff af te spelen, terwijl er beelden werden getoond van Popoffs show in San Francisco.
Zodra de dominee via zijn oortje een naam doorkreeg, riep hij deze door de zaal, waarop de zieke toeschouwer zich bekendmaakte. Het bedrog was duidelijk: niet God, maar Popoffs vrouw vertelde hem wie er ziek waren.

Peter Popoffs ‘wonderwater’ zit in een zakje. Dat is goedkoper te versturen dan een traditionele waterfles.
Na de onthulling rinkelden de telefoons in Upland onophoudelijk. De Popoffs beweerden dat de stem op de opname van een actrice was, maar het mocht niet baten. Op 6 januari 1987 moesten ze hun kerk sluiten. Popoff werd failliet verklaard en verdween van tv.
Toch hebben we het laatste nog niet gehoord van Elizabeth en Peter Popoff. Tegenwoordig verkopen ze onder andere zegeningen op televisie, en naar verluidt hebben ze een miljoenenomzet. Het echtpaar is nog lang niet klaar met het misleiden van goedgelovige, wanhopige mensen in de naam van God.

Nu verkoopt Peter Popoff zogenaamd wonderwater, dat volgens zijn tv-reclames elke aandoening geneest.
Popoff maakt comeback op tv
Na 20 jaar niet op tv te zijn geweest, keerde het echtpaar Popoff begin deze eeuw sterk terug met nieuwe religieuze hoaxen. Hun ‘wonderwater’ brengt miljoenen dollars op.
Nadat hun nepwonderen in 1986 waren doorgeprikt, verdwenen Peter en Elizabeth Popoff van het tv-scherm, maar ze gingen op kleinere schaal door met hun oplichterspraktijken. Veel Amerikaanse christenen kijken namelijk alleen naar de religieuze zenders en hadden de ontmaskering gemist.
Het echtpaar ging in feite op de oude voet verder, met grootse opwekkingsbijeenkomsten waarin Peter Popoff beweerde dat hij met Gods hulp zieken kon genezen. Naar verluidt lieten artritispatiënten na Popoffs handoplegging hun krukken vallen en liepen ze zonder hulp.
In de jaren 2000 waagden de Popoffs opnieuw de sprong naar tv, waar ze nu via reclames ‘wonderwater’ en ‘gezegend zand’ verkopen, die de gelovige een goede gezondheid en financieel succes zouden bezorgen.
De nieuwe zwendel levert miljoenen op. Bij de laatste belastingaangifte (voordat de Popoffs in 2005 een nieuwe kerk stichtten en zo vrijgesteld werden van rapportageverplichting) hadden ze een jaaromzet van ruim 20 miljoen dollar.
MEER OVER PETER POPOFF
- James Randi: The Faith Healers, Prometheus, 1989