Cargocult: God daalde neer uit de hemel ... in een vrachtvliegtuig

De inwoners van een afgelegen eiland in de Stille Oceaan geloven dat een overleden Amerikaanse soldaat uit de Tweede Wereldoorlog zal terugkeren naar de heilige vulkaan van het eiland om hen te overladen met Westerse rijkdom. Welkom bij de cargocult.

Een vliegtuig van bamboe en gras op ware grootte moet een gulle Amerikaanse soldaat overreden om op te staan uit de dood.

Gepubliceerd op 25.11.20

Door Andreas Ebbesen Jensen

Elk jaar op 15 februari vindt er op het eiland Tanna in de Republiek Vanuatu een bijzonder schouwspel plaats.

Een groep mensen marcheert in een kaarsrechte rij rond. Ze dragen Amerikaanse legerbroeken, hebben zelfgemaakte bamboegeweren in hun hand, en op hun borst zijn de letters ‘U.S.A.’ geschilderd.

Terwijl een deel van de inwoners een religieuze dans uitvoert, lopen anderen naar de zelfgemaakte landingsbaan van het eiland om de laatste hand te leggen aan een vliegtuig op ware grootte – maar dan gemaakt van bamboe en gras.

Het hele gebeuren vindt plaats bij de heilige vulkaan Yasur, waar volgens hen een overleden Amerikaanse soldaat met de naam John Frum ooit zal opstaan uit de dood om zijn volgelingen te overladen met materiële goederen uit het Westen.

Voor cargocult is Hitler een soort maanmannetje

Om te begrijpen waarom de inwoners van Tanna een overleden Amerikaanse soldaat aanbidden, moeten we terug naar de Tweede Wereldoorlog.

Tot aan het einde van de jaren 1930 hadden de eilandbewoners nog nooit een glimp opgevangen van de Westerse beschaving.

En op hun eiland, 1800 kilometer van de oostkust van Australië, hadden ze net zo weinig met Hitler te maken als met het mannetje op de maan.

Dat veranderde toen de VS besloot militaire bases te vestigen op een aantal kleine, geïsoleerde eilanden in de Stille Oceaan – waaronder Tanna.

Voorraden in de vorm van kleding, tenten, ingeblikt eten en wapens werden per vliegtuig of boot naar de Amerikaanse soldaten op de eilanden gebracht, en die deelden de goederen met gulle hand uit aan de inwoners.

De eilandbewoners hadden nog nooit zo veel rijkdom gezien, en voor hen werd de gewilde cargo (‘vracht’ in het Engels) een teken van goddelijke bemoeienis, die ze te danken hadden aan hun overleden voorouders.

Radioapparatuur uitgesneden in hout

Toen de Amerikanen na afloop van de Tweede Wereldoorlog de geïsoleerde eilanden in de Stille Oceaan verlieten, kwam er ook een einde aan de stroom goederen van boven.

Om te bewerkstelligen dat de witte mannen terugkwamen met hun spullen, gingen de eilandbewoners nabootsen wat ze de soldaten hadden zien doen.

Ze bouwden vliegvelden met controletorens, die werden bemand door vluchtleiders die uit hout gesneden radioapparatuur bedienden en een vuur aanstaken als signaallicht.

Gebed van cargocult is aan dovemansoren gericht

Het is onduidelijk op hoeveel afgelegen eilanden in de Stille oceaan de cargocult in de loop der jaren heeft bestaan.

Het staat echter vast dat de merkwaardige religie nu vrijwel is verdwenen.

Alleen op het eiland Tanna bestaat de cargocult nog steeds. Al meer dan 70 jaar bidden de inwoners dat hun god zal terugkeren naar de vulkaan van het eiland om weer Westerse welvaart naar de bevolking te brengen.

Tot op heden is hun gebed niet verhoord.