National Library of Medicine
Poster over abortus

Welk land legaliseerde als eerste abortus?

In 1920 voert de Sovjet-Unie gratis abortus in voor iedereen. Al snel kunnen de ziekenhuizen het niet meer aan, en ziet de overheid zich genoodzaakt de beslissing te heroverwegen.

In 1920 werd de Sovjet-Unie het eerste land ter wereld waar vrouwen recht hadden op legale abortus.

In het ‘Decreet over de gezondheid van de vrouw’ stond dat alle vrouwen gratis en veilig abortus konden krijgen in elk ziekenhuis, waar alleen artsen de ingreep uitvoerden.

Het doel van de wet was – volgens het decreet – om de gezondheid van vrouwen te beschermen en abortus onder geheime en onhygiënische omstandigheden te voorkomen. Daarmee werden vrouwen namelijk vaak ‘slachtoffer van amateuristische kwakzalvers’.

Krokodillenpoep en billenkoek moest zorgen voor miskraam

Al in de oudheid probeerden vrouwen ongewenste zwangerschappen af te breken. De methoden die ze daarvoor gebruikten waren echter anders dan nu.

Nijlkrokodil
© Bernard Dupont

Egypte: Krokodillenpoep

Oude Egyptenaren zochten hun toevlucht in stinkende middeltjes tegen ongewenste zwangerschappen. De Kahun-papyri, uit ongeveer 1800 v.Chr., vermelden dat vrouwen een mengsel van krokodillenpoep en deeg in kunnen brengen om ongewenste kinderen te voorkomen. Krokodillenpoep heeft enige zaaddodende werking, maar de uitwerpselen van het dier werkten waarschijnlijk beter als voorbehoedsmiddel dan als abortusmiddel.

Werking: Heel laag

Billen
© Shutterstock

Griekenland: Billenkoek

De Griekse arts Hippocrates was tegen abortus, maar toch raadde hij een methode aan die toen blijkbaar erg populair was. Volgens hem moest de zwangere vrouw op en neer springen en bij elke sprong met haar hakken tegen haar eigen billen schoppen. Op die manier zou de foetus zich losmaken en uit het lichaam van de vrouw vallen, zo stelde Hippocrates.

Werking: Bijna geen

Slang
© Benny Trapp

Romeinse rijk: Gifslangen en kraaieneieren

De Romeinse natuurhistoricus Plinius de Oudere wist niet veel over het vrouwelijk lichaam. Hij dacht dat menstruerende vrouwen bijen konden doden, en dat ‘als een zwangere vrouw een adder omspant, ze zeker aborteert’, zoals hij schreef in zijn Naturalis Historia. Volgens Plinius hadden eieren van kraaien hetzelfde effect.

Werking: Geen

Wet werd aangescherpt

Abortus werd echter niet zonder controverse gelegaliseerd. Er waren veel tegenstanders, en al in 1924 hadden abortustegenstanders zo veel terrein gewonnen dat de Sovjet-Unie restricties invoerde waardoor vrouwen alleen abortus konden krijgen als de zwangerschap de vrouw of het ongeboren kind in levensgevaar bracht.

Ondanks die regels kwamen er nog steeds veel vrouwen naar het ziekenhuis, en de overheid zag zich genoodzaakt speciale abortusklinieken in te stellen om de ziekenhuizen te ontlasten.

Poster over abortus

In de jaren 1920 werden de Russen gewaarschuwd voor illegale abortussen.

© National Library of Medicine

Abortus bedreigde bevolkingsaantal

Het enorme aantal abortussen baarde artsen zorgen, en al snel kwamen er meer restricties, waardoor vrouwen na drie maanden geen abortus meer konden krijgen. Bovendien werden ziekenhuizen opgedragen om prioriteit te geven aan arme, ongetrouwde vrouwen.

Critici wezen erop dat het bevolkingsaantal in de Sovjet-Unie sterk zou dalen als de abortusgolf voortzette, en die daling zou de industrie en het leger verzwakken.

Om aan de kritiek tegemoet te komen, verklaarde het Centraal Uitvoerend Comité in juni 1936 dat abortus in de Sovjet-Unie weer illegaal was.