Toen de Sovjet-Unie in december 1991 uiteenviel, bevonden miljoenen etnische Russen zich plotseling buiten de grenzen van Rusland. Vrijwel van de ene dag op de andere werden zo’n 25 miljoen Russen een etnische minderheid.
Deze Russen waren vaak gesetteld in hun nieuwe land en konden niet zo maar terug, maar hun aanwezigheid veroorzaakt sindsdien politieke en etnische spanningen in buurlanden van Rusland.
De kiem van de Russische aanwezigheid buiten Rusland werden gelegd in de 16e eeuw. Miljoenen Russen waaierden uit om de uitgestrekte, dunbevolkte gebieden ten oosten en westen van de kern van Rusland te bewerken.
Vóór de Russische Revolutie van 1917 werden ook grote groepen Russen naar onder meer Kazachstan en de Baltische landen gestuurd om de bevolking daar te russificeren.
De Russische expansie nam toe tijdens de Sovjet-Unie, toen het regime boeren en arbeiders overplaatste naar naburige republieken om die te industrialiseren.
Sinds Vladimir Poetin in 1999 aan de macht kwam, heeft hij de Russische minderheden gebruikt als instrument om invloed uit te oefenen en zich te bemoeien met het binnenlandse beleid van buurlanden – vooral als ze aan de NAVO grenzen.
Het meest extreme geval deed zich voor in februari 2022, toen Rusland Oekraïne binnenviel onder het mom van bescherming van lokale Russen, en meer buurlanden van Rusland zijn bang hetzelfde lot te ondergaan.
Naar schatting wonen er vandaag de dag 20 tot 30 miljoen Russen buiten Rusland, van wie ongeveer 15 miljoen in voormalige Sovjetrepublieken.
Deze landen hebben de meeste Russische inwoners
Sinds de 16e eeuw hebben Russen zich in golven gevestigd in wat nu de buurlanden van Rusland zijn. In sommige landen maken Russen wel een kwart van de bevolking uit.
Letland
Hoeveel Russen?
Circa 25 procent van de bevolking, maar in sommige steden wel 50 procent.
Hoe zijn de betrekkingen?
Er wonen al eeuwenlang Russen in Letland, maar veel Letten zien hen als een bedreiging. Circa 35 procent van de Russen is geen Lets staatsburger en wordt daarom bijvoorbeeld uitgesloten van bepaalde banen.
Estland
Hoeveel Russen?
Circa 24 procent van de bevolking, maar in sommige regio’s is zelfs driekwart Russisch.
Hoe zijn de betrekkingen?
In 2011 bleek uit een onderzoek in Tartu dat de helft van de Russische bevolking niet geïntegreerd was. Na de onafhankelijkheid van Estland in 1991 kregen veel Russen het staatsburgerschap niet en werden ze uitgesloten van de politiek.
Oekraïne
Hoeveel Russen?
Circa 17 procent van de bevolking. In sommige oostelijke regio’s ligt het percentage rond de 75.
Wat is de status?
De Russische minderheid in de oostelijke regio’s eist al jaren meer autonomie, wat leidde tot strijd om onafhankelijkheid. In februari 2022 viel het Russische leger Oekraïne binnen om de oostelijke regio’s in te lijven.