Catharina kwam op 2 mei 1729 ter wereld als dochter van Christiaan August van Anhalt-Zerbst, de heerser van een paar kleine Duitse vorstendommen.
De begaafde jonge vrouw trouwde in 1745 met de neef van de Russische tsarina Elisabeth – Karl Peter Ulrich. Catharina’s man was de troonopvolger, dus toen Elisabeth in 1762 overleed, begon zijn heerschappij als Peter III. Omdat de nieuwe tsaar Duits was, zocht hij samenwerking met Pruisen, tot dan toe een vijand. Dat besluit kon echter bepaald niet op goedkeuring van het merendeel van de Russische adel rekenen.