Superman stelt Ku Klux Klan aan de kaak op de radio

Fictie is machtig. Dat ontdekte een idealist uit de zuidelijke VS toen hij de geheimen van de Ku Klux Klan uit de doeken deed in een hoorspel voor de jeugd. Zoons van Klanleden speelden ‘Superman tegen de Klan’.

Supermans strijd tegen de Klan hield vele Amerikanen aan de radio gekluisterd.

© Bildarchiv Preussischer Kulturbesitz

In de zomer van 1946 luisterden zo’n vier en een half miljoen Amerikanen naar het hoorspel The Adventures of Superman. Het feuilleton was al jaren een succes, ook tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de superheld onder andere Hitler en Mussolini te lijf ging.

Superman verklaarde Ku Klux Klan de oorlog

Na de oorlog stortte hij zich vooral op fictieve superschurken als Lex Luthor, maar op deze avond had hij een andere tegenstander. Superman verklaarde de oorlog aan de Ku Klux Klan.

Een kwartier lang, en bijna elke avond in de vier weken daarna, hoorden de luisteraars hoe Superman gehakt maakte van een belachelijke organisatie van racisten met een ingewikkeld systeem van rituelen en codewoorden en een taal vol woorden die met kl begonnen, maar ook een organisatie die uiterst gevaarlijk was en beschermd werd door politie en politici.

Kennedy wilde fascisme bestrijden

Dit hadden de schrijvers van het hoorspel niet uit hun duim gezogen. Veel informatie kwam van een burgerrechtenactivist die undercover was gegaan bij de afdeling Atlanta van de KKK.

Sinds 1942 had Stetson Kennedy zich voorgedaan als KKK-sympathisant. Door zijn slechte rug had hij niet in het leger gediend in de Tweede Wereldoorlog, en daarom besloot hij het fascisme op zijn eigen manier te bestrijden.

Hij maakte snel carrière binnen de Klan en alle informatie die hij te pakken kon krijgen lekte hij naar politie en media.

Maar Kennedy kon zijn verhaal maar moeilijk kwijt. De KKK had ondanks een terugval nog steeds een grote invloed in de zuidelijke staten van de VS in de jaren 1940. Er zaten leden en sympathisanten bij de politie.

De pers durfde meestal niet negatief over de Klan te schrijven uit vrees voor represailles en het verlies van lezers en adverteerders.

Kennedy moest iets nieuws bedenken en wendde zich daarom tot de schrijvers van het populaire Superman-hoorspel.

De radiomedewerkers zagen er meteen brood in. Na de oorlog hadden ze behoefte aan nieuwe schurken, en ze wilden ook hun veelal jonge luisteraars waarschuwen voor de KKK.

Zoals een van de chefs van het radiostation zei: ‘We planten een idee bij de jongeren. Het heeft nu niet zo veel effect, maar dat zal veranderen als ze ouder worden.’

Stetson Kennedy gaf de schrijvers codewoorden en rituelen die ze konden gebruiken, waardoor de afleveringen een geloofwaardigheid en mate van detail kregen die ze anders niet hadden gehad. En het belangrijkste was dat de Klan in de hele VS belachelijk gemaakt werd.

Kinderen kozen kant van Superman

Stetson Kennedy ging undercover bij de KKK en verraadde alle geheimen.

© Polfoto/Corbis

Kennedy wachtte de eerste KKK-bijeenkomst na de uitzending vol spanning af, en hij werd bepaald niet teleurgesteld. Een lid klaagde dat zijn zoon met zijn vrienden ‘Superman tegen de Klan’ was gaan spelen – de Klanleden waren de schurken en de codewoorden klopten.

‘Ik baal hier enorm van. Wat als mijn kinderen op een dag mijn Klangewaden vinden?’ zou hij gezegd hebben.

De lokale Klanleider was vastbesloten de verrader te vinden en stelde voor het codewoord van het nu bekende ‘rood bloed’ te veranderen in ‘dood aan de verraders’.

Maar meteen na de bijeenkomst belde Kennedy naar de hoorspelmakers, die gelijk toezegden het nieuwe codewoord in de volgende aflevering te verwerken.

Kennedy’s plan werkte veel beter dan verwacht. Door de Supermanshow als medium te gebruiken, kreeg de KKK meer aandacht dan in de vier voorgaande jaren dat Kennedy undercover was.

Bovendien werd de Klan in hetzelfde kwade daglicht gesteld als Lex Luthor en Hitler. Helaas wist de Klan nu dat er een verrader in zijn midden was, die daardoor groot gevaar liep.

Een aantal keer belde de Klanleider de leden midden in de nacht op om ze bij elkaar te roepen. Op de bijeenkomst kondigde de leider dan aan dat de verrader ontdekt was, in de hoop dat deze zich zou blootgeven door te vluchten.

Kennedy trapte er bijna in toen de leider op een van de ontmoetingen zei: ‘Die kale smeerlap is op dit moment hier.’

Kennedy was inderdaad bijna kaal en was bang dat het spel uit was, maar een snelle blik om zich heen leerde dat er nog zes andere kale mannen waren.

Hij bleef kalm en hield zich gedeisd. Dat werkte. De leider bond in en gaf toe dat hij gebluft had. Enige tijd later gaf Kennedy zich vrijwillig op voor de groep die de zaak zou onderzoeken, en kreeg de titel Chief Ass Tearer, vrij vertaald hoofd van de oprotcommissie.

Hij kreeg dus de leiding over de commissie die belast was met zijn eigen opsporing.

Hij ontdekte tot zijn opluchting dat de andere leden van de onderzoekswerkgroep meer bezig waren met wat ze met de verrader zouden gaan doen als ze hem te pakken hadden, dan met het opsporen zelf. Er werden allerlei creatieve straffen bedacht:

‘Bind zijn ballen aan een tak vast, steek het hout in brand, geef hem een mes en zeg: “snij of brand”, stelde iemand voor.’

Kennedy verliet de Klan

Na vier weken vechten op de radio had Superman de KKK overtuigend verslagen. Hierna ging hij zich onder andere bezighouden met de bestrijding van het internationale communisme.

Het volgende jaar, in 1947, besloot Stetson Kennedy dat zijn tijd als undercoveragent bij de Klan voorbij was. Met het bewijsmateriaal dat hij verzameld had, konden de autoriteiten – desgewenst – een reeks rechtszaken beginnen tegen de Ku Klux Klan en zijn leden.

Kennedy ging nog jaren door met het bestrijden van de Klan op alle mogelijke manieren. Door zijn toedoen moest de Klan na de oorlog veel inboeten aan macht en invloed. In de jaren 1950 nam Kennedy echter de wijk naar Frankrijk wegens doodsbedreigingen.

Supermans vaders, Joseph Schuster en Jerome Siegel, waren communist.

© Polfoto/Corbis