CBW/Imageselect
Maatschappij
Geschiedenis van Amerika

Brief van een moordgetuige: ‘Mijn God, hij is vermoord’

De Amerikaanse hoofdstad Washington D.C. staat na het eind van de burgeroorlog op 9 april 1865 op zijn kop. Als president Lincoln vijf dagen later naar de schouwburg gaat, is de 19-jarige John Bingham getuige van de brute moord op het staatshoofd.

Gepubliceerd op 08.02.22
Door Historie

Washington, D.C., VS, 21-4-1865

Lieve oom,

U moet me verontschuldigen dat ik de laatste tijd niet vaker heb geschreven, maar de spanning die hier de afgelopen week heerste, zorgde ervoor dat ik niets voor elkaar kreeg.

Dag na dag ging voorbij, en elke dag bracht goed nieuws over een spoedig einde van de oorlog. De beker van het geluk was tot de rand toe gevuld, en de opwinding die we voelden toen het bericht kwam dat het leger van Lee had gecapituleerd,* was met geen pen te beschrijven.

*
De Zuidelijke generaal Robert E. Lee gaf zich op 9 april 1865 over aan het Noorden. Daarmee was de burgeroorlog voorbij.

Mr. Lincoln was herhaaldelijk onder druk gezet om een toespraak te houden en deed dat eindelijk. Hij sprak over de toekomst van het land, de reconstructie van de Unie enz.* Ik was aanwezig en heb het allemaal gehoord, hoewel het regende. Nu ik eraan terugdenk, zie ik bijna voor me hoe hij zijn toespraak gaf.

Afgelopen vrijdag, nog maar een week geleden, kreeg ik te horen dat Grant** en zijn vrouw de president naar het theater zouden begeleiden.

Ik moet bekennen dat ik Grant nog nooit had gezien, en omdat ik een glimp wilde opvangen voegde ik me bij een paar vrienden die naar het theater gingen.

Gezien het doel van ons bezoek spanden we ons veeleer in om een goed zicht op de loge en de mensen die daar zaten te krijgen dan een plek die zicht bood op de voorstelling.

Rond half negen kwam de president binnen, vergezeld van zijn vrouw, miss Harris en majoor Rathbone.***

*
In de toespraak, die Lincoln op 11 april hield bij het Witte Huis, beloofde hij o.a. stemrecht aan de zwarte bevolking.

**
Ulysses S. Grant was de opperbevelhebber van de Unie. De overwinning was grotendeels te danken aan zijn leiderschap.

Clara Harris en Henry Rathbone waren rijke socialites in de hoofdstad. Ze werden uitgenodigd omdat Grant niet kon komen.

We waren allen erg teleurgesteld dat we Grant niet te zien kregen, maar na afloop hadden we zeker reden om daar dankbaar om te zijn.

Het tijdschrift Harper’s Weekly bevat een redelijk goede beschrijving van de moordaanslag, alleen zaten de president en zijn vrouw op een andere plaats dan vermeld en vuurde de moordenaar met zijn linkerhand.

© www.pbs.org/lincoln-assassination-eyewitness-letter

Over John E. Bingham

De aanslag gebeurde even na tienen, denk ik. Vlak nadat het schot klonk, sprong Booth het toneel op. Zodra hij weer op zijn benen stond, trok hij een lang mes en riep hij ‘sic semper tyrannis’ (zo vergaat het tirannen, red.), het motto van Virginia.

Booth keek naar een man die vlak bij mij zat en die achteraf een kennis van hem bleek, en zei.

‘Wat ik daar zag, zou zelfs een wilde niet onberoerd laten.’ John E. Bingham, april 1865

‘Ik heb het gedaan.’ Op dat moment was hij het toneel overgestoken en draaide hij zich om terwijl hij met zijn mes zwaaide en riep: ‘Het Zuiden is gewroken.’ Dit was het laatste wat we van hem zagen.

Zijn gezicht staat in mijn geheugen gegrift, en ik denk dat ik het nooit van mijn levensdagen zal kunnen vergeten. Zijn ogen gloeiden als vuur, zijn huid was zo bleek dat je er haast doorheen kon kijken en zijn zwarte haar golfde met zijn bewegingen mee.

Maar om door te gaan met wat er gebeurde: toen ik hem het motto had horen roepen, dacht ik dat er iets ergs was gebeurd en haastte ik me met de anderen naar de loge.

Wat ik daar zag, zou zelfs een wilde niet onberoerd laten.

John Wilkes Booth, Lincolns moordenaar, was een bekende acteur en fervent tegenstander van de afschaffing van de slavernij.

© Shutterstock

Mr. Lincoln lag uitgestrekt op de vloer met zijn hoofd in de schoot van miss Laura Keene.* Zijn hersenen stroomden langzaam in haar schoot.

Mevrouw Lincoln was buiten zinnen. Ze riep: ‘Mijn God, hij is vermoord, hij is vermoord!’

De president werd naar een huis gebracht aan de overkant van de straat waar alles gedaan werd wat mogelijk was, maar het was vergeefs. De uren verstreken terwijl de menigte weende en nog hoopte dat hij gered zou kunnen worden.

*
Laura Keene speelde de hoofdrol in het toneelstuk dat werd opgevoerd. Ze stapte van het toneel om Lincoln te helpen.

Maar toen er gezegd werd ‘hij is dood’, gingen ze allemaal naar huis. Sommigen huilden, anderen baden, maar de meeste mensen vervloekten de booswicht die hem van het leven had beroofd.

Ik heb nog nooit iets gezien wat lijkt op de begrafenis van afgelopen woensdag. De stoet deed er meer dan twee uur over om langs te trekken. Ik heb gehoord dat er 150.000 mensen in de Avenue en 15th Street waren, en ik heb geen reden om daaraan te twijfelen.

Het doet me verdriet te horen dat Jim Caruthers gestorven is en ik leef mee met Pheobe Jinnci en de andere naasten. Het weer wordt hier steeds aangenamer. U hoeft zich geen zorgen te maken over Todd. Alleen de cavalerie was betrokken bij dat gevecht.

Gegroet,
uw liefhebbende neef,
J.E. Bingham

*
Caruthers en Jinnci waren bekenden van de familie Bingham. Todd was de broer van de briefschrijver en soldaat.

Naschrift

Lincolns moordenaar John Wilkes Booth ontvluchtte het theater, maar werd op 26 april door de politie gevonden en neergeschoten.

Hij stierf diezelfde dag. Vier medeplichtigen werden later ter dood veroordeeld en opgehangen. Het nieuws over de moord op Lincoln wakkerde de haat voor de Confederatie aan in de Unie.

Zo groeide de steun voor de politici die de verliezers van de burgeroorlog wilden straffen in plaats van naar verzoening te streven, zoals Lincoln had bepleit. Dit hield de tegenstelling tussen Noord en Zuid in stand, waar vooral zwarten het slachtoffer van werden.