Wanneer is het Valentijnsdag?
Valentijnsdag vindt elk jaar plaats op 14 februari.
De dag staat ook wel bekend als de ‘dag van de liefde’ waarop stelletjes elkaar kaarten, rode rozen en chocolade geven.
De speciale dag bestaat sinds 496, toen paus Gelasius I 14 februari uitriep tot Valentijnsdag.
Wat is de oorsprong van Valentijnsdag?
Er is veel onzekerheid over de oorsprong van Valentijnsdag.
Sommige onderzoekers vermoeden dat de viering een herdenking is van de dood van Sint-Valentijn rond 270, anderen denken dat Valentijnsdag ontstond om het Romeinse feest Lupercalia te verdringen.
Het Lupercaliafeest werd op 15 februari gevierd. Tijdens dat feest eerden de Romeinen de god van de vruchtbaarheid, Lupercus, en de stichters van Rome, Romulus en Remus.
De priesterorde Luperci in de gedaante van geiten en honden.
Vruchtbaarheid was een belangrijk thema bij de viering, en leden van de Romeinse priesterorde Luperci offerden er een geit voor vruchtbaarheid en een hond voor zuivering.
Daarna vilden ze de geit en dompelden ze de huid in offerbloed. De geitenhuid werd als zeer vruchtbaar gezien, dus de mannen zwaaiden met de huid boven hun akkers en vrouwen.
Het ritueel moest de vrouwen vruchtbaar maken voor het jaar erop.
Later op de dag vond een ander onderdeel van het feest plaats, waarbij de jonge vrouwen een briefje met hun naam in een grote pot moesten stoppen.
Alle ongetrouwde mannen trokken een naam en brachten de rest van het feest door met die vrouw.
Paus Gelasius I schafte Lupercalia af aan het einde van de vijfde eeuw, want hij vond het maar heidens.
In een brief aan senator Andromachus, een voorstander van de Lupercalia, schreef paus Gelasius I dat mensen die Lupercalia vierden, geen christenen waren.
Paus Gelasius I wilde af van heidense feesten en schafte daarom de Lupercalia af.
Veel details over het festival kennen we uit deze brief. Gelasius I verving Lupercalia door het christelijke feest Maria-Lichtmis.
Paus Gelasius I benoemde in 496 14 februari tot Sint-Valentijnsdag, maar hij verbond het niet met het Romeinse feest Lupercalia. Pas later werd de verband tussen de Lupercalia en Valentijnsdag gelegd.
Dat is vermoedelijk vooral te danken aan de datum van Lupercalia en de link met de vruchtbaarheid.
Wie was Sint-Valentijn?
Valentijn was een opstandige priester uit Rome in de 3e eeuw.
Keizer Claudius Gothicus (keizer van 268-270) verbood jonge mannen om te trouwen.
Het argument van de keizer was dat jonge, ongetrouwde mannen betere soldaten waren. De priester Valentijn gehoorzaamde echter niet, en hij trouwde jonge stellen in het geheim.
Toen Valentijns wangedrag werd ontdekt, liet de keizer hem onthoofden. Na zijn dood werd hij heilig verklaard.
De katholieke kerk haalde in 1969 Sint-Valentijnsdag van de liturgische kalender vanwege gebrekkige informatie over de priester.
Er is dan ook geen zekerheid over wie de historische Valentijn eigenlijk was. De katholieke kerk erkent ten minste drie verschillende heiligen met de naam Valentijn of Valentinus.
Zo werd Valentijnsdag romantisch
Valentijnsdag is niet altijd een romantisch feest geweest.
In het middeleeuwse Frankrijk en Engeland was de heersende opvatting dat het broedseizoen voor vogels op 14 februari begon.
En in het gedicht The Parliament of Fowls koppelt de Engelse filosoof en dichter Geoffrey Chaucer (1343-1400) vogels aan de liefde.
Chaucer beschrijft hoe de vogels samenkomen om een partner te kiezen.
Het is onbekend wanneer het gedicht precies geschreven is, maar een bekende theorie is dat het bedoeld is als eerbetoon aan het huwelijk tussen Richard II en Anna van Bohemen en Hongarije in 1380.
Geoffrey Chaucer was een van de grootste dichters uit de middeleeuwen en is het brein achter de bekende Canterbury Tales.
Het gedicht bleek het startschot voor een nieuw poëtisch genre, maar pas later werden geschreven valentijnskaarten een traditie.
De oudste bekende valentijnskaart werd in 1415 geschreven door Karel Ferdinand van Orléans die gevangenzat in de Tower of London.
De viering van Valentijnsdag werd in de 17e eeuw gemeengoed in Groot-Brittannië. En halverwege de 18e eeuw wisselden geliefden vaak ook handgeschreven brieven uit.
Die werden in de 20e eeuw vervangen door gedrukte kaarten, die toen grootschalig werden geproduceerd.
Esther Howland commercialiseerde de valentijnskaart
Esther Howland (1828-1904) was een Amerikaanse zakenvrouw uit Massachusetts die kansen zag in een zeer geliefde gewoonte.
Handgeschreven valentijnskaarten bestonden in Europa al geruime tijd. In het begin van de 19e eeuw maakten Britse zakenlieden de kaarten tot een commercieel succes door ze en masse op de markt te brengen.
In Groot-Brittannië stonden er romantische teksten en illustraties op de valentijnskaart, maar de Amerikanen hielden meer van een plagerige inhoud.
Amerikaanse afzenders kozen ervoor om pesterige opmerkingen over de ontvanger op te schrijven en de kaart anoniem te versturen.
Toen Esther Howland een mooie, Britse valentijnskaart te zien kreeg, was ze zeer onder de indruk. Maar tegelijkertijd verbaasde ze zich over de hoge prijs van de kaart en besefte ze dat dat goedkoper kon.
Zo kwam Howland op het idee om massaal fraaie valentijnskaarten te ontwerpen en produceren.
De meeste kaarten van Howland herken je aan een rode ‘H’ op de achterkant.
Howland bouwde de zolder van haar ouderlijk huis om tot atelier en nam vrouwen uit de buurt in dienst om de kaarten te decoreren.
Daar zaten ze alle laagjes kleur en textuur te lijmen. Twee van de populairste ontwerpen waren verliefde stellen en meisjes met boeketten bloemen.
Howlands valentijnskaart werd een groot succes, en tegenwoordig staat ze bekend als de Amerikaanse ‘moeder van Valentijn’.