Wat is Internationale Vrouwendag?
Internationale Vrouwendag wordt elk jaar op 8 maart gevierd om stil te staan bij de economische, politieke en sociale vorderingen van vrouwen wereldwijd.
Maar hoewel het op meerdere plaatsen ter wereld de goede kant op gaat met de vrouwenrechten, vooral in het Westen, is het nog te vroeg om de champagne te ontkurken.
Elk jaar publiceert het Zwitserse World Economic Forum het Global Gender Gap Report over de wereldwijde emancipatie, vooral op economisch vlak.
En als je het laatste rapport mag geloven, is er nog best reden om de protestborden tevoorschijn te halen op Internationale Vrouwendag.
Als de ontwikkeling in het huidige tempo doorgaat, zullen vrouwen namelijk pas over 132 jaar volledige gelijkwaardigheid met mannen hebben bereikt.
Niet geheel verrassend wordt de top vijf van het rapport gedomineerd door de Scandinavische landen, met IJsland, Finland en Noorwegen op respecievelijk plaats één, twee en drie.
Op plaats 4 vinden we Nieuw-Zeeland, en de hekkensluiter van de top vijf is Zweden.
België doet het met plaats 14 ook heel redelijk. Nederland blijft behoorlijk achter bij de zuiderburen en staat wereldwijd op plaats 28.
Wanneer ontstond Internationale Vrouwendag?
Demonstratie was het begin
De kiem voor Internationale Vrouwendag werd gelegd in 1908.
Toen trokken 15.000 vrouwen door de straten van New York om kortere werkdagen, meer salaris en niet in de laatste plaats stemrecht te eisen.
Op 28 februari 1909 riep de socialistische partij van de VS die dag uit tot Nationale Vrouwendag. En een jaar later stelde de Duitse communist en vrouwenrechtenactivist Clara Zetkin voor om er een internationale dag van te maken.
‘Als mannen zwijgen, is het onze (de vrouwen, red.) plicht om onze stem te verheffen en onze idealen te verkondigen.’ Clara Zetkin, Duitse communist en initiatiefnemer van Internationale Vrouwendag
Het voorstel van Clara Zetkin werd ter stemming gebracht tijdens een bijeenkomst van de internationale organisatie voor communistische vrouwen, de Socialistische Internationale, in Denemarken op 26 en 27 augustus 1910.
Er waren ruim 100 vrouwen uit 17 landen aanwezig. Het voorstel werd met algemene stemmen aangenomen, maar er werd geen datum vastgelegd, en al in 1911 werd de eerste versie van Internationale Vrouwendag gehouden in Duitsland, Oostenrijk, Zwitserland en Denemarken.
Maar pas op 8 maart 1917, toen de vierde Vrouwendag gevierd werd in Rusland, werd het een grote gebeurtenis.
Duizenden vrouwen staakten en gingen de straat op in Petrograd (nu Sint-Petersburg) om ‘brood en vrede’ te eisen.
Duizenden Russische vrouwen demonstreren op 8 maart 1917 in Petrograd voor ‘brood en vrede’.
Op dat moment leden de Russen honger, en de demonstraties en de sluimerende woede tegen tsaar Nicolaas II waren de lont in het kruitvat en ontketenden de Russische Revolutie.
Een paar dagen na de demonstraties werd de Russische tsaar van de troon gestoten en grepen de arbeiders, geleid door de bolsjewieken, de macht in Rusland. Dit leidde uiteindelijk tot de oprichting van de Sovjet-Unie in 1922.
Wanneer werd Internationale Vrouwendag gehouden?
Russische vrouwen prikten een datum
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden de internationale vrouwenconferenties opgeschort, maar in 1921 blies de Duitse vrouwenrechtenactivist Clara Zetkin ze nieuw leven in.
Deze keer werd de bijeenkomst gehouden in Moskou.
Geïnspireerd door de demonstraties van Russische vrouwen tegen de tsaar op 8 maart 1917 bepaalden de deelnemers dat Internationale Vrouwendag voortaan op 8 maart gehouden zou worden, als eerbetoon aan de socialistische strijd in Rusland.
Dit affiche is het symbool geworden van de strijd voor vrouwenemancipatie. Het werd echter oorspronkelijk gemaakt om vrouwelijke arbeiders tijdens de Tweede Wereldoorlog aan te sporen om harder te werken.
De eerste decennia werd er vooral voor gelijkwaardigheid op de arbeidsmarkt gestreden.
Maar toen de beweging voor vrouwenemancipatie eind jaren 1960 opkwam, omarmde een nieuwe generatie feministen Vrouwendag en introduceerden ze thema’s als seksualiteit, lichaam en huishouding.
In 1975 werd Internationale Vrouwendag officieel door de VN op 8 maart vastgelegd.
Wat zijn de tradities rond Internationale Vrouwendag?
Dag wordt gevierd met bloemen en cadeaus
Tijdens Internationale Vrouwendag op 8 maart kleurt het straatbeeld in veel landen paars, groen en wit.
Volgens de website van Internationale Vrouwendag zijn dit de officiële kleuren van de dag.
‘Paars staat voor rechtvaardigheid en waardigheid. Groen symboliseert hoop. Wit vertegenwoordigt zuiverheid, al is dat een omstreden concept. De kleuren vinden hun oorsprong bij de beweging voor vrouwenkiesrecht in Groot-Brittannië, de Women’s Social and Political Union (WSPU),’ staat er op de website.
Internationale Vrouwendag is een officiële feestdag in een aantal landen, waaronder Rusland. In China krijgen veel vrouwen een halve dag vrij.
Op veel plaatsen is het traditie om cadeaus en bloemen te geven, en in Rusland verdubbelt de verkoop van bloemen jaarlijks in de aanloop naar 8 maart.
Een van de belangrijkste onderdelen van Internationale Vrouwendag zijn demonstraties en politieke toespraken, waar het meer dan een eeuw geleden allemaal mee begon.
Zoals de initiatiefnemer van Vrouwendag, Clara Zetkin, het zelf uitdrukte:
‘Als mannen zwijgen, is het onze (van de vrouwen, red.) plicht om onze stem te verheffen en onze idealen te verkondigen.’
Alice Paul (l) en Helen Gardener (r) zetten zich in voor de rechten van vrouwen.