In de 19e eeuw maakten walvisjagers aan de zuidkust van Australië jaarlijks iets unieks mee. Van mei tot september, als baleinwalvissen naar de kust bij de plaats Eden kwamen om voedsel te zoeken, verscheen er een zeven meter lange orka in de baai.
De inwoners noemden hem ‘Old Tom’, en ze zagen hem als een soort zakenpartner. Als er walvissen in de buurt waren, zwiepte het 6 ton zware dier wild met zijn staart om de jagers te waarschuwen.
De orka Old Tom dreef baleinwalvissen naar de boot van de walvisjagers, zodat die ze konden harpoeneren. De samenwerking bleef drie generaties in stand.
Jagers en roofdier deelden de buit
Tussen 1860 en 1930 dreven Old Tom en zijn kudde orka’s baleinwalvissen de baai bij Eden in. Dan gingen de jagers eropuit in hun roeiboten om de ingesloten walvissen te harpoeneren – uit angst voor de orka’s durfden de zeezoogdieren de baai niet te verlaten.
Wanneer de jagers de walvissen hadden gedood, mochten de orka’s de tongen, lippen en geslachtsdelen opeten – die vonden de roofdieren lekker, terwijl de mensen ze weggooiden. De orka’s lieten de rest achter voor de jagers, die de dode walvissen aan land sleepten. De blubber en baleinen werden verwerkt in lampolie en korsetten.
Gebroken tanden betekende hongerdood
De samenwerking bleef drie generaties in stand, totdat in 1930 een onervaren walvisjager Old Tom niet van een gedode walvis wilde laten eten. Hij haalde met zijn harpoen uit naar de orka, net zo lang tot die het opgaf en verdween.
Niet veel later spoelde het lichaam van Old Tom aan op het strand.
Uit schaamte dat hij Old Tom had gedood, liet walvisjager John Logan het skelet van de orka reinigen en tentoonstellen in het Eden Killer Whale Museum.
Meerdere van zijn tanden waren gesneuveld tijdens het gevecht met de jager, waardoor zijn tandvlees ontstoken was geraakt. Waarschijnlijk was Old Tom van de honger gestorven.
Na de dood van Old Tom verdween de kudde orka’s voorgoed. Volgens één theorie werden ze uitgeroeid door andere walvisjagers om te voorkomen dat roofdieren de populatie baleinwalvissen zouden bedreigen.