De maretak is een groenblijvende plant, die giftig is. Best raar dus eigenlijk dat we met kerst onder de maretak kussen.
De maretak werd echter door verschillende volkeren uit de geschiedenis in verband gebracht met vruchtbaarheid en gezondheid.
Door deze associatie is de traditie om te kussen onder de maretak begonnen.
Waar komt de maretak vandaan?
De Romeinse geschiedschrijver Plinius de Oudere (ca. 23-79) beschreef hoe de Keltische druïden maretak uit eikenbomen haalden.
Plinius was ook natuurhistoricus en wist dat de witte bessen van de maretak in grote hoeveelheden giftig zijn, en hij was gefascineerd door het geloof van de druïden in de geneeskrachtige eigenschappen van de plant.
Voor de druïden was de maretak verbonden met gezondheid, vruchtbaarheid en bescherming. De gewoonte om onder de maretak te kussen ontstond echter pas later.
Als de druïden de maretak geplukt hadden, legden ze hem op een witte deken onder de boom, omdat de maretak zijn kracht zou verliezen als hij de grond raakte.
De maretak werd bij bepaalde offerrituelen gebruikt, en in deuropeningen opgehangen, waar hij een vruchtbaarheidssymbool was en het huis beschermde tegen boze krachten.
Kerk verbood maretak
Vanwege deze heidense achtergrond verbood de kerk lange tijd het gebruik van de maretak.
Maar het gebruik hield stand, en door het geloof in maretak als afrodisiacum ontstond de gewoonte om elkaar te kussen in de deuropening. Dit gebeurde waarschijnlijk ergens in de late middeleeuwen.
Kuscontrole bij de maretak
De populariteit van het gebruik bereikte een hoogtepunt in het Victoriaanse Engeland van de 19e eeuw, wellicht omdat de preutse samenleving het kussen dan beter kon "controleren", omdat het in de openbaarheid gebeurde.
De maretak wordt gekenmerkt door zijn groene bladeren en witte bessen. Er hangt meestal een tak van de plant in de deuropening, en degene met wie je daar staat, moet je een kus geven.
Er kwam nog een gebruik bij: als een man een vrouw een kus had gegeven onder de maretak, moest hij een bes afplukken en deze weggooien.
Als er geen bessen meer over waren, was de maretak zijn magische werking kwijt.
Maretak werd een kersttraditie
In de Victoriaanse tijd ging de maretak ook tot de kersttradities behoren.
Kerst moest liefde en vriendschap bevorderen, en omdat de geboorte van Jezus ook als vruchtbaarheidssymbool gezien kon worden, was de weg vrij voor de maretak, hoewel het gebruik niet werd gezien als een christelijke traditie.