In de jaren 1950 deden Franse archeologen een bijzondere vondst in de ruïnestad Ugarit in Syrië, namelijk van een aantal kleitabletten met spijkerschrift. Uit nader onderzoek bleek dat de vondst nog veel grootser was dan gedacht.
Uit de datering bleek dat de kleitabletten uit ongeveer 1400 v.Chr. kwamen en gemaakt waren door de Hurrieten. Toen de onderzoekers het spijkerschrift probeerden te ontcijferen, zagen ze dat er hymnes ter ere van de Hurritische goden op stonden.
De oudste liederen waren een ode aan goden – en een echtgenote
Delfische hymnen
Jaar: Circa 128 v.Chr.
Land: Griekenland
Componist: Athenaeus en Limenius
De ‘Delfische hymnen’ zijn stukjes uit twee liederen die zijn gegraveerd in een muur in Delphi. Beide liederen gaan over de god Apollo en werden opgevoerd tijdens religieuze feesten. De liederen zijn de eerste composities van muzikanten die we bij naam kennen.
De zuil van Seikilos
Jaar: Circa 1-100 n.Chr.
Land: Griekenland
Componist: Seikilos
Op de zuil van Seikilos staat een van de oudste liedjes, met tekst én muziek. De schrijver heette Seikilos, en hij schreef het lied voor zijn overleden vrouw, Euterpe, op de zuil die als grafmonument diende. De zuil werd in 1883 gevonden en staat tegenwoordig in het Nationalmuseet in Kopenhagen.
Oxyrhynchus-hymne
Jaar: Circa 3e eeuw n.Chr.
Land: Egypte
Componist: Onbekend
Deze hymne is de oudste christelijke hymne waarvan zowel melodie als tekst bewaard zijn gebleven. Hij lag tussen duizenden papyrussen die in 1918 werden gevonden in het Egyptische Oxyrhynchus. De tekst eert onder meer de Heilige Drie-eenheid – de Vader, de Zoon en de Heilige Geest.
Tablet gaf instructies
De meeste tabletten waren in stukken gebroken, maar een ervan sprong er meteen tussenuit. Op het tablet bleek een complete instructie te staan over de uitvoering van een van de hymnen.
De onbekende schrijver legde uit hoe de tekst – die een ode was aan de vruchtbaarheidsgodin Nikkal – gezongen moest worden, en hoe een lierspeler zijn instrument moest stemmen en het lied moest spelen.
VIDEO: Luister naar het oudste lied uit de geschiedenis
Meerdere uitvoeringen van het lied
De hymne – later ‘Hurritische hymne nr. 6’ genoemd – is het oudste bekende lied op schrift. De Hurrieten hadden echter een ander notenschrift dan wij, en de instructies op de kleitabletten moeten daarom deels vrij worden geïnterpreteerd
Meerdere onderzoekers en muzikanten hebben sinds de ontdekking van de antieke hymne een uitvoering van het oudste lied vertolkt. Een van de bekendste vertolkingen van het 3400 jaar oude lied werd in 1972 uitgevoerd door Anne Kilmer – hoogleraar aan de universiteit van Californië. Anne Kilmer had toen al 15 jaar gestudeerd op de hymne.
Een van de populairste versies komt uit 2017. De beroemde Duits-Syrische componist Malek Jandali trad toen op met zijn eigen uitvoering van het lied.