Rudolph Mayr/Courtesy Rosen Collection & US Army
Mesopotamië kleitablet

Mesopotamische Steen van Rosetta eindelijk ontcijferd

Jarenlang moesten onderzoekers gissen naar de betekenis van de helft van de tekst op een aantal kleitabletten uit Mesopotamië in wat nu Irak is. Maar toen beseften ze dat ze een 4000 jaar oud taalgidsje hadden gevonden.

Twee kleine kleitabletten met sierlijke tekens in spijkerschrift blijken de sleutel te bevatten tot een schrijftaal die volgens onderzoekers mogelijk niet eens bestond: Amoritisch. Tot nu toe vroegen experts zich af of de Amorieten wel een eigen schrijftaal kenden, of dat ze in het Akkadisch (oud-Babylonisch) schreven.

Maar nu hebben Amerikaanse taalkundigen de kleitabletten, die waarschijnlijk tijdens de oorlog tussen Irak en Iran van 1980 tot 1988 het land uit gesmokkeld werden, onderzocht.

De experts ontdekten dat het gaat om een ruim 4000 jaar oud ‘taalgidsje’, dat een aantal praktische vertalingen uit het Amoritisch in het Akkadisch bevat. Zo kon de tot nu toe onleesbare tekst ontcijferd worden, net als in de 19e eeuw aan de hand van de Steen van Rosetta de Egyptische hiërogliefen leesbaar werden gemaakt.

Mesopotamië kleitablet

‘Uit de tabletten blijkt dat de taal (Amoritisch, red.) begrijpelijk is, en iets heel anders dan Akkadisch,’ zegt taalkundige Andrew R. George.

© Rudolph Mayr/Rosen Collection

‘Schenk wijn voor ons in’

De tabletten bevatten onder meer een overzicht van de Amoritische goden en hun equivalent in de Mesopotamische mythologie, en een aantal handige zinnen. Een ervan luidt ‘schenk wijn voor ons in’ en zou niet misstaan in een modern taalgidsje voor op reis.

De onderzoekers konden ook vaststellen dat de Amoritische taal veel weg heeft van het Hebreeuws. Dat is geen grote verrassing, want de Amorieten kwamen oorspronkelijk uit Kanaän in wat nu Israël is. De Hebreeuwse schrijftaal ontstond echter pas zo’n 1000 jaar nadat deze kleitabletten werden gemaakt. Ze kunnen dan ook van pas komen om de ontwikkeling van het Hebreeuws beter in kaart te brengen.