9 namen die voortleven
Elke dag gebruiken we woorden die afgeleid zijn van namen. Sommige mensen waren we misschien graag zo snel mogelijk vergeten, maar ze leven voort in onze taal.
Ieren waren gewelddadig
1894:De Ieren kwamen bij bosjes naar Engeland om in de fabrieken te werken, maar sommigen van hen raakten van het rechte pad af.
In Londen hield een bende huis die zich Hooligan Boys noemde naar een Ierse naam, en al snel sprak de pers van ‘hooliganisme’.
Importeur werd gifstof
1560: Jean Nicot ontketende een rage toen hij een lading snuiftabak uit Portugal naar de Franse koningin Catharina de’ Medici zond.
Ze kreeg de smaak te pakken en noemde de tabak ‘koninginnekruid’, maar in de volksmond heette het ‘nicotina’.
In 1828 werd een giftige stof ontdekt in tabak, die de naam nicotine kreeg.
Rentmeester werd buitengesloten
Toen de Engelsman Charles Boycott arme Ieren uit hun huis zette, kwam de hele streek in opstand. Niemand wilde nog voor hem werken.
1880: De oud-officier Boycott had de ondankbare taak om het landgoed van een Britse grootgrondbezitter in Ierland te beheren. Als de boeren op het land hun huur niet op tijd betaalden, moest hij ze uit hun huis zetten.
Maar toen 11 gezinnen na een mislukte oogst hun boerderij kwijtraakten, haalden Boycott en de grootgrondbezitter zich de woede van de hele streek op de hals.
De smid, de postbode en de wasvrouw weigerden voor Boycott te werken, hij kon geen boodschappen meer doen in het dorp en de boeren legden allemaal het werk neer.
Hij huurde 50 arbeiders van elders in om te oogsten, maar zij moesten door 1000 agenten en soldaten beschermd worden.
Toen Boycott in arren moede het land verliet, reed hij mee met een legerambulance, want ook de plaatselijke koetsier boycotte hem, zoals het toen al genoemd werd.
In 1888 kwam Boycott, die zich inmiddels Cunningham was gaan noemen, in de Engelse woordenboeken terecht. Hij was er niet blij mee dat zijn naam de Engelse taal verrijkt had.
Lord als broodje
1765: De graaf van Sandwich was een gokker in hart en nieren, en hij weigerde zijn kaarten neer te leggen om een hapje te eten.
Hij liet ham serveren tussen twee stukken brood, zodat hij met één hand kon eten terwijl hij speelde. Een nieuw gerecht was geboren.
Franse minister was schaduw van zichzelf
1759: Het was crisis, en de Franse minister van Financiën Étienne de Silhouette besloot dat de adel voor het eerst zijn steentje moest bijdragen.
Er kwamen hoge belastingen op luxeproducten en grond werd zwaar belast, waardoor de rijken zich geen uitspattingen als portretten meer konden veroorloven.
Ze lieten nu profielen van karton maken, en lolbroeken kwamen al snel met de naam ‘silhouetten’ op de proppen.
De S en M van SM
Er zat 100 jaar tussen, maar beiden genoten ervan te domineren of gedomineerd te worden. En ze mochten er graag over schrijven.
1768: Een aanklacht wegens verkrachting van een prostituee was het eerste van de vele schandalen die de markies de Sade achtervolgden.
De edelman had een enorm libido, en hij mocht zijn partners graag mishandelen en vernederen.
Heel Frankrijk kreeg rode oortjes van zijn boeken waarin hij zijn erotische fantasieën beschreef, en de markies zat geregeld in gevangenissen en gestichten.
In 1886 noemde de psychiater Richard von Krafft-Ebing uit Oostenrijk zijn ‘ziekte’ sadisme.
1869:Leopold von Sacher-Masoch sloot een heus contract met zijn minnares. Zes maanden lang moest ze zo vaak mogelijk bont dragen, vooral als ze boos was.
In ruil zou hij haar slaaf zijn en mocht ze hem Gregor noemen, een naam die in Oostenrijk-Hongarije met bedienden werd geassocieerd.
In het boek Venus im Pelz schreef Von Sacher-Masoch over zijn voorliefde voor onderwerping, waar Von Krafft-Ebing in 1886 het etiket masochisme opplakte.
Brit werd vest
1853: Lord Cardigan had het koud tijdens de eerste winter van de Krimoorlog, en daarom ging hij een wollen vest onder zijn uniformjas dragen.
De populaire generaal zette al snel een trend in Engeland, waar het vest later van mouwen voorzien werd.
Rechter speelde eigen rechter
1780: De Onafhankelijkheidsoorlog in de VS was niet alleen een strijd tegen de Britse overheersers, maar ook tegen Amerikanen die trouw bleven aan de koning.
Dat had rechter Charles Lynch uit Virginia goed begrepen. Hij wilde keihard afrekenen met sympathisanten van de Engelsen.
Lynch trok rond met een militie en arresteerde verdachten, die hij ter plekke berechtte. Als de bestaande wetten naar zijn smaak niet ver genoeg gingen, verzon hij ze gewoon zelf.
Als je geluk had, hoefde je alleen trouw te zweren aan het Amerikaanse Congres, maar anders raakte je je land kwijt, moest je dienen in het leger of werd je tot zweepslagen veroordeeld.
Lynch sprak zelf van ‘Lynch-wetten’, wat in de volksmond al snel synoniem werd met eigenrichting.
Hij hing echter geen mensen op, en ‘lynchen’ ging pas eind 19e eeuw in het Engels dood door ophanging betekenen.
Uit een onderzoek bleek dat er in de VS tussen 1882 en 1968 bijna 5000 mensen opgeknoopt werden zonder proces.