Opera van A tot Z

Een langere gezongen solo, doorgaans begeleid door muziek. De term is ontleend aan het Latijnse aer, dat ‘lucht’ betekent.

Dit komische operagenre kwam op in de 18e eeuw. De opera’s gingen over komische verwikkelingen die gewone mensen konden begrijpen.

Dit is de noot die de hoogste mannenstem, de tenor, moet kunnen halen. En nee, het is niet zo dat alle wijnglazen breken als de zanger de hoge c zingt.

Een beroemde aria uit de opera Dido and Aeneas van Henry Purcell uit 1688. Dido sterft nadat ze in deze aria haar verdriet uitzingt. De dalende baslijn symboliseert haar naderende dood.

Als het publiek een prachtige aria nog een keer wil horen, noem je de herhaling een encore of toegift. Soms liep dit de spuigaten uit, en in 1786 verbood de Oostenrijkse keizer Jozef II toegiften in de opera Le nozze di Figaro. Hij wilde naar bed.

Het einde van een akte of van de hele opera. Vaak bevinden bij de finale alle zangers zich op het podium.

Zo worden de grootschalige operavoorstellingen genoemd die medio 19e eeuw in Parijs werden opgevoerd. Denk aan spectaculaire decors en toneeleffecten, mogelijk gemaakt door innovaties als elektrische toneelverlichting.

Een mannenstem met een diepe, donkere klank, die geschikt is voor heldenrollen. De lichtere tenorstem wordt een lyrische tenor genoemd.

Een intermezzo is een muziekstuk dat het orkest speelt tussen de aktes van de voorstelling.

De Zweedse Jenny Lind (1820-1887) was een van de beroemdste operazangeressen van de 19e eeuw. Ze trad op in heel Europa en in de VS en gaf les aan het Royal College of Music in Londen.

Een kleinschalige opera met een intiemere sfeer. Hij wordt uitgevoerd door een klein gezelschap en is ook bedoeld voor kleine theaters.

De tekst van een opera. Libretto is Italiaans voor ‘boekje’.

Een vrouwenstem die tussen de hoge sopraan en de lage alt in zit. De stem wordt vaak gebruikt voor rollen als heksen, medicijnvrouwen of gewiekste verleidsters.

Deze aria, waarvan de titel ‘niemand mag slapen’ betekent, komt uit de opera Turandot van Puccini. De legendarische tenor Luciano Pavarotti (1935-2007) had wereldwijd veel succes met deze aria.

Komt van het Franse woord voor ‘opening’ en duidt het eerste muziekstuk van de opera aan. De ouverture trekt je aandacht en laat de thema’s van de opera horen. Na de ouverture komen de zangers op.

De Italiaanse term prima donna, eerste vrouw, duidt op de vrouwelijke hoofdrol en de zangeres die deze vertolkt. Prima donna’s hebben de reputatie veeleisend te zijn. Daarom wordt de term ook gebruikt voor iemand met sterallures.

Dit theater werd in 1705 gebouwd en was in de 18e en 19e eeuw het belangrijkste operahuis van Londen.

Een pianist die de aria’s repeteert met de solisten. Pas in een later stadium repeteren de solisten met het orkest.

De sopraan is de hoogste vrouwenstem, die vaak wordt gebruikt voor de rol van heldin. Dit stemtype heeft veel variaties – van de lichte, heldere soubrette tot de zogeheten dramatische sopraan, die een orkest van 100 man kan overstemmen.

De Drie Tenoren bliezen met hun charme en hoge, lichte mannenstemmen de opera nieuw leven in. Een tv-optreden tijdens het WK voetbal in 1990 maakte José Carreras, Plácido Domingo en Luciano Pavarotti beroemd tot ver buiten de elitaire operawereld.

De Italiaanse term unisono betekent ‘één geluid’, ofwel ‘eenstemmig’. Het geeft aan dat de zangers dezelfde melodie zingen, op dezelfde toonhoogte of met één of meer octaven ertussen.

Dit is een techniek waarbij de toonhoogte heel snel wordt gevarieerd. Daardoor krijgt de toon een grotere intensiteit en kan de zanger boven het orkest uitkomen.

Als je een xylofoon hoort, weet je dat het werk is geschreven na 1893, toen dit instrument voor het eerst in de opera werd gebruikt.

Veel opera’s zijn dramatisch, zoals Yerma, ‘onvruchtbaar’ in het Spaans. Het gaat over een vrouw die haar man doodt uit wanhoop omdat ze niet zwanger kan worden.

Een Spaanse operavorm die breekt met de norm dat de teksten in een opera altijd worden gezongen. De spelers mogen spreken, dansen en natuurlijk zingen. Het genre is waarschijnlijk in de 17e eeuw ontstaan.