Ridderlijk Valletta

Maandenlang belegerden de Turken het eiland, waarbij het vooruitgeschoven Fort St. Elmo volledig kapotgeschoten werd om de weg vrij te maken naar de haven van de ridders. Malta stond op het punt om te vallen toen er eindelijk hulp kwam uit Sicilië, waardoor de Ottomanen op de vlucht moesten slaan.

Grootmeester Jean de la Valette, de aanvoerder van de ridders, was bang dat ze terug zouden komen. Hij had een sterke verdediging nodig en stichtte de zwaar versterkte hoofdstad Valletta, die zijn naam draagt.

Onder de johannieters bloeide de handel op Malta, en hoewel de Fransen hen 1798 verdreven, zijn hun sporen nog steeds te zien in de stad. De forten, de stadsmuur en de paleizen liggen nu te wachten op toeristen.

10 belangrijke bezienswaardigheden in Valletta:

De overwinning op de Ottomanen in 1565 hadden de ridders vooral te danken aan hun vastberaden leider, grootmeester Jean de la Valette. Zonder zijn visie, vastberadenheid en moed hadden de johannieters de belegering niet overleefd.

De la Valette kwam uit de Provence en sloot zich al vroeg aan bij de ridderorde. In 1522 had hij de nederlaag tegen de Ottomanen meegemaakt, waarna de ridders Rodos moesten verlaten en bijna acht jaar rondzwierven voordat de Spaanse koning hun Malta aanbood.

Onder Jean de la Valette (1557-1568) kreeg het eiland de reputatie van christelijk bolwerk tegen de islam. Vanuit heel Europa kwamen jonge edelen om mee te vechten.

Gezinnen die een zoon bij de ridderorde hadden, genoten veel aanzien en deden contacten in het buitenland op. Er staan talrijke standbeelden van De la Valette in de stad, onder meer in het café aan de Republic Street, dat in een huis uit de riddertijd gevestigd is.

Het belangrijkste gebouw van de stad is de Sint-Janscokathedraal. Hier eerden de ridders Johannes de Doper en begroeven ze hun broeders. De vloer bestaat uit 375 kleurrijke grafplaten. De grootmeesters zijn bijgezet in de overdadige kapellen.

Oorspronkelijk was de kathedraal zeer spartaans, maar toen de barok Malta bereikte, spaarden de ridders kosten noch moeite om het interieur te verfraaien met schilderingen, goud en andere pracht en praal. Vooral
de Italiaanse schilder en ordebroeder Mattia Preti heeft zich uitgeleefd.

Let ook op de graven van de grootmeesters, die de strijd tegen de Ottomanen gedenken: ze zijn bijgezet onder stapels buitgemaakte wapens.

Het hoofd van de johannieterorde – de grootmeester – werd voor het leven gekozen en regeerde vanuit dit paleis midden in de stad.

De grootmeester mocht zich prins noemen, maar hij was een monnik en bleef aan zijn gelofte van kuisheid gebonden. Hij had dus geen zoon die hem op kon volgen.

De grootmeesters wilden daarom hun stempel op het eiland drukken tijdens hun leven. Ze haalden vaak grote kunstenaars naar Malta of stichtten een nieuw dorp.

Maar eerst en vooral moest de grootmeester voor het voortbestaan van de orde zorgen – en dat kostte geld. Overal in het paleis hangen schilderijen en wandtapijten die laten zien hoe de ridders aan dat geld kwamen.

Nadat ze uit het Heilige Land waren verdreven, kozen de monniken het ruime sop. In Valletta lag een flinke vloot, waarmee Ottomaanse handelsschepen overvallen werden. De waar werd meegenomen en de bemanning tot slaaf gemaakt.

De johannieters zagen deze piraterij als een heilige oorlog tegen de moslims. Ze hielden er pas in de loop van de 18e eeuw mee op.

In het Grootmeesterspaleis bevindt zich de imposante wapenverzameling van de ridders – van de maliënkolders van de kruistochten tot de harnassen en vuurwapens van de 18e eeuw.

Het arsenaal was vroeger veel groter, maar het werd geplunderd door Franse soldaten na de landing van Napoleon in 1798. Vanwege de opstand die hierdoor uitbrak, moesten de Fransen zich twee jaar in Valletta verschansen.

Bijna 500 jaar geleden kwam Cosimo de Piro met de johannieters naar Malta. De Piro was een hoge ambtenaar van de orde. Als burger hoefde hij niet in een herberg te wonen en kon hij een gezin stichten.

Later maakten zijn nakomelingen een toeristische trekpleister van zijn paleis aan de Republic Street. Er zijn rondleidingen langs kunst en snuisterijen uit bijna 500 jaar familiegeschiedenis.

Aan een muur hangt een portret van een naamloze slaaf. Hij staat symbool voor de duizenden moslims die in de galeien moesten roeien of moesten werken in de groeven waar de stenen voor de vestingen gewonnen werden.

Niet ver van het Casa Rocca Piccola vind je nog een overblijfsel uit de riddertijd: een vroegere bewoner heeft een geheime gang naar het Grootmeesterspaleis laten uithouwen.

De ingang is in de kelder van The German-Maltese Circle, een vriendschapsvereniging tussen beide landen met een gezellig cafeetje.

De johannieterorde is begonnen als hospitaalorde die zieke pelgrims in het Heilige Land verzorgde. En ook nadat de ridders waren verdreven, bleven ze zich met geneeskunde bezighouden.

In Valletta bouwden ze een enorm hospitaal met plaats voor 800 patiënten, die de beste zorg van hun tijd kregen. De twee ziekenzalen zijn 155 meter lang.

Elke ridder moest één dag per week in het hospitaal werken. Hij deed dan al zijn ordetekens af en was slechts ‘zorgbroeder’. De meest ambitieuzen van hen mochten chirurgie studeren in Frankrijk.

De johannieters hadden nog niet van bacteriën gehoord, maar ze zagen wel in dat een goede hygiëne bevorderlijk is voor het herstel.

Het beddengoed werd dan ook elke dag verschoond, en het eten werd op een zilveren bord opgediend, dat makkelijk af te wassen was.

De patiënten moesten wel met een lepel eten, want de ridders vonden het niet verantwoord om ze van mes en vork te voorzien. Ze kwamen immers uit allerlei landen die soms in oorlog waren.

In 1731 schonk grootmeester António Manoel Valletta een theater. De taferelen op het toneel waren blijkbaar zo aanlokkelijk dat zelfs de kuise ridders er niet weg te slaan waren.

Via geheime, onderaardse gangen kwamen ze onopgemerkt binnen, en de eerste rij stoelen had een extra hoge rugleuning, zodat de rest van het publiek de zondige ridders niet kon zien zitten.

Het theater stond model voor de langzame verschuiving van de moraal onder de ridders die sinds de 17e eeuw optrad. Wijn, vrouwen en andere vormen van wereldlijk plezier zetten het celibaat onder druk, en vanaf 1768 mochten er zelfs vrouwen op het toneel staan.

Slechts 30 jaar later moesten de ridders zich aan keizer Napoleon overgeven, die het eiland in één dag innam zonder een schot te lossen.

Birgu, de eerste hoofdstad van de ridders, ligt aan de overkant van de baai. De stad werd gesticht nadat de johannieters de oorspronkelijke hoofdstad Mdina, midden op het eiland, hadden verwoest.

Maar Birgu was moeilijk te verdedigen en werd verlaten. Sindsdien was het de verblijfplaats van de pauselijke inquisiteur. Zijn paleis en martelkelder zijn open voor het publiek.

Ga ook naar het St. Angelo-fort en het marinemuseum. Er gaat elk half uur een pont van Valletta naar Birgu.