











De keizer en zijn krijgslisten
Eén jaar voor de Eerste Wereldoorlog gaat de Duitse bevolking onder de wapenen. 90% van de staatskas gaat naar het leger, dat onder direct bevel staat van de keizer. Wilhelm II (de tweede ruiter van links) leidt een grote legeroefening – en bekokstooft dat een foto van hem en zijn staf wordt voorzien van zijn nieuwste wapen, de zeppelin.
Uckermark, nabij Berlijn
1911
Dansen te midden van de puinhoop
Een draaiorgel verzoet de werkdag van de hardwerkende Berlijnse ‘Trümmerfrauen’ (puinruimsters). Alle Duitse vrouwen tussen de 15 en 50 werden in 1945 en 1946 opgeroepen om op te ruimen. Met hun blote handen sorteerden ze van alles in de gebombardeerde steden: van bakstenen tot badkuipen en toiletpotten.
Berlijn
1945
Muziek maakte iets los in Hitler
Richard Wagner had een chronisch geldtekort, maar muzikaal gezien ging het fantastisch. Als een van de grootste componisten van de 19e eeuw drukte hij zijn stempel op de wereldgeschiedenis. Zijn grootste fan was Adolf Hitler, die als 17-jarige de opera ‘Rienzi’ bezocht. Dat maakte iets in hem los. ‘Op dat moment begon het allemaal’, zei Hitler later.
Bayreuth, Duitsland
Ca. 1875
Pret aan dek
De stemming zit er goed in op cruiseschip Der Deutsche, dat op weg is naar het vakantie-eiland Madeira. De Duitse arbeiders aan boord maken gebruik van een arrangement van Hitlers net opgerichte nazi-organisatie ‘Kraft durch Freude’. KdF verzorgt goedkope vakanties vanuit het idee dat de arbeiders door de ontspanning meer fut en een ‘sterk zenuwgestel’ krijgen. Alleen al in 1938 maken ruim tien miljoen Duitsers een reis. KdF legt hiermee de grondslag voor ons huidige massatoerisme.
KdF-stoomschip Der Deutsche
1935
Kunst in het keizerrijk
De inwoners van het Duitsland van keizer Wilhelm II zijn gek op kunst. In elke huiskamer moet een schilderij hangen – of op zijn minst een replica van een van de klassieke meesters. En terwijl de moderne kunstenaars van die tijd zich vooral met nieuwigheden als het expressionisme bezighouden, spelen de docenten van de kunstacademie van Berlijn liever op safe.
Berlijn
1909
Hengelen naar bikini’s
Na de oorlog ligt Duitsland in puin en is er gebrek aan alles. Maar niet iedereen zit bij de pakken neer: handelaren op de zwarte markt beleven gouden tijden. In een bar in de Hamburgse hoerenbuurt St. Pauli verdrijven de snel rijk geworden zwarthandelaars hun tijd met ‘bikinivissen’.
Hamburg
1948