Historische films

Der Baader Meinhof Komplex: De West-Duitse terreurgroep Rote Armee Fraktion neemt in 1970 de wapens op tegen de machthebbers.

Verliet Ulrike Meinhof echt haar gezin?

De journaliste Ulrike Meinhof had een tweeling van zeven jaar toen ze zich in 1970 vrijwillig aansloot bij de Rote Armee Fraktion (RAF). Met andere RAF-leden probeerde ze de meisjes te ontvoeren om hen in Palestina klaar te stomen voor de revolutionaire strijd. Het plan mislukte. Meinhof zou haar kinderen nog maar één keer zien, toen ze haar opzochten in de gevangenis.

Anders dan in de film was Meinhof al voordat ze lid werd van de RAF gescheiden van haar man, Klaus Rainer Röhl. Een van haar eerste terreuracties was om het kantoor van het blad waarvan Röhl redacteur was op te blazen, omdat hij zich verzette tegen het geweld.

Werd de RAF getraind in Midden-Oosten?

Zes voormalige RAF-leden verklaarden dat de leiders van de groep begin 1970 naar Jordanië gingen. Daar woonden ze in een trainingskamp geleid door de PLO, de Palestine Liberation Organization, waar ze werden getraind in het gebruik van wapens en explosieven en onderricht kregen in guerrillaoorlog en terreuracties. Een van de deelnemers vertelde later dat er meermalen conflicten waren tussen de ruimdenkende Duitsers en hun islamitische gastheren.

Zat Springer achter de aanslag op Dutschke?

In april 1968 werd de studentenleider Rudi Dutschke aangevallen door een 18-jarige rechts-extremist. Links Duitsland beschuldigde mediabaron Axel Springer – uitgever van onder meer de Bild-Zeitung – van opruiing. De anticommunist Springer had een felle campagne gevoerd tegen Dutschke, die hij een ‘onruststoker’ noemde. Na de aanslag demonstreerden duizenden activisten voor Springers uitgeverij. Vier jaar later wreekte de RAF de moordpoging met een bomaanslag op Springers uitgeverij in Hamburg.

Rijnbrug wordt IJsselbrug

A bridge too far: Na de invasie in Normandië willen de geallieerden de aanvoerlijnen van het Ruhrgebied naar de Duitse troepen afsnijden.

Wordt de toedracht adequaat weergegeven?

Het veroveren van de bruggen rond Arnhem en Nijmegen – Operatie Market Garden – werd een van de grootste militaire acties uit de historie door Britse lucht- en grondtroepen uitgevoerd, met hulp van Poolse parachutisten. Het was ondoenlijk om alle gebeurtenissen weer te geven, hoewel de film drie uur duurt. De bombardementen die aan de invasie voorafgingen, zijn bijvoorbeeld niet verfilmd. Er zijn personages weggelaten, zoals de Duitse generaal Kurt Student. Maar de verfilming is spectaculair en meeslepend. Market Garden mislukt uiteindelijk en kost zeer mensen het leven.

Is het de juiste brug?

De situatie rond de Arnhemse Rijnbrug was in 30 jaar enorm veranderd, overal waren flats en kantoren verrezen. Maar de brug bij Deventer, op nog ­geen 35 kilometer afstand, leek precies op de brug bij Arnhem en de omgeving was nagenoeg onveranderd. Dus deze werd als decor gebruikt. De oversteek over de Waal, die plaatsvond ten westen van Nijmegen, is in de film een locatie ten oosten van Nijmegen geworden, vlak bij Lent. Hierdoor kon gewerkt worden met een ‘skyline-loze’ overkant, zonder nieuwbouw.

Robin Hood schiet ver naast

Robin Hood: De boogschutter Robin Longstride is de leider van een opstand tegen koning Jan, die de bevolking genadeloos uitbuit. Tegelijk bedreigt een Frans complot het rijk.

Was koning Jan een inhalige tiran?

Ja en nee. Jan zonder land, de Engelse koning van 1199 tot 1217, hief geen belasting voor eigen gewin en was een van de beste bestuurders van de middeleeuwen. Maar hij maakte veel vijanden doordat hij met harde hand regeerde en adellijke vrouwen aanrandde. Het zou Jan echter zijn vergeven als hij de oorlogen tegen Frankrijk had gewonnen. Want dan had hij zijn leger kunnen belonen met oorlogsbuit en geen extra belastingen hoeven heffen.

Viel Filips II van Frankrijk Engeland aan?

Nee! De Franse koning Filips II viel in 1203 het Engelse Normandië binnen als straf omdat Jan een Franse edelvrouw had ontvoerd. Met toestemming van de Engelse baronnen viel Jan Frankrijk binnen om het belangrijke leengoed te heroveren, maar hij leed nederlaag op nederlaag. Engeland werd onder koning Jan wel door Lodewijk VIII binnengevallen. Maar dat gebeurde pas in 1216, 17 jaar na de handeling van de film.

Weigerde Jan de Magna Carta te ondertekenen?

Nee! Nieuwe belastingen hadden Jan impopulair gemaakt, en toen hij een grote slag verloor van Filips II eisten de baronnen invloed. In 1215 tekende Jan de Magna Carta – waarin staat
dat de adel nieuwe belastingen moet toetsen.

Volksheld op halfslachtige vlucht

Public Enemies: De bankovervaller John Dillinger bevrijdt zijn gevangen bendeleden en trekt plunderend door de Midwest met de FBI op de hielen.

Was Dillinger een massamoordenaar?

In de film vliegen de gangsters, politie en voorbijgangers de kogels om de oren. In totaal kostten Dillingers 24 overvallen en vier geplunderde politiebureaus aan 12 mensen het leven – gangsters,
bewakers, agenten en burgers. Maar de schietpartijen zijn in de film wel zwaar overdreven, in werkelijkheid werd er maar weinig geschoten. Dillinger zelf werd alleen aangeklaagd voor de moord op een politieagent in Indiana, ook al kon niet worden bewezen dat hij het dodelijke schot loste. Het lijkt er zelfs op dat Dillinger er helemaal niet bij was.

Zijn zijn laatste woorden bekend?

In 1934 werd John Dillinger door FBI-agenten doodgeschoten toen hij in Chicago uit een bioscoop kwam. In de film fluistert hij met zijn laatste krachten een afscheidsgroet in het oor van een FBI-agent, die deze aan Dillingers geliefde overbrengt. Maar volgens getuigen stierf Dillinger snel, ‘zonder iets te zeggen’. Later doopten omstanders hun zakdoek in het bloed van Dillinger, als aandenken aan de held die populair was geworden door de banken te beroven die het volk tijdens de depressie arm maakten.

Che wordt verheerlijkt

Che 1 en 2: Samen met Fidel Castro grijpt Ernesto ‘Che’ Guevara in Cuba de macht. Maar Guevara hunkert naar nieuwe revoluties.

Was Che voorstander van de doodstraf?

Zoals de film vluchtig laat zien, was Che voor de doodstraf. BIj de Cubaanse revolutie werden veel van zijn kameraden gedood, doordat ze waren aangegeven. Che meende dat alleen de doodstraf zulk verraad kon verhinderen. Tijdens de revolutie voerde Che zelf executies uit en na de zege in 1959 leidde hij een tribunaal dat circa 150 mensen terechtstelde. Sommige getuigen zeggen dat Che van de executies genoot. Anderen juist dat hij zo vaak mogelijk gratie probeerde te verlenen.

Hoe stierf Guevara?

In de film vecht Guevara tot zijn laatste kogel. Ooggetuigen melden echter dat hij zich overgaf toen zijn geweer kapot werd geschoten. De Boliviaanse president beval dat Guevara zonder proces moest worden geëxecuteerd. Om het eruit te laten zien alsof Che in de strijd was gesneuveld, werd hij negen keer lukraak in zijn lichaam geschoten.

Drama gaat voor feiten

Red Cliff: In 208 n.Chr. trekt de Chinese generaal Cao Cao ten strijde om zijn buurlanden en de schone Xiao Qiao te veroveren.

Viel Cao Cao aan vanwege de liefde?

In de film is Cao Cao’s verliefdheid op de schone Xiao Qiao, de vrouw van een van zijn vijanden, het motief voor de aanval. Er is echter niets in de historische bronnen dat erop wijst dat verliefdheid de reden achter de invasie was. De keizer wilde slechts de gebieden heroveren die vroeger bij zijn rijk hoorden. Het motief van de verliefdheid duikt voor het eerst op in een Chinese roman van meer dan 1100 jaar na de slag. Regisseur John Woo borduurde voort op het idee uit dit boek.

Werkte Zhuge Liangs strategie echt zo goed?

Zhuge Liang was een van de beste militair strategen van zijn tijd. Hij leerde zijn soldaten de effectiefste slagorden, waaronder de Schildpad, die in de film te zien is. John Woo vond deze slagorde visueel echter niet interessant en bedacht zelf de fantasievolle formatie die de vijand in een labyrint van soldaten lokt. Liangs list om 100.000 vijandelijke pijlen te veroveren is evenmin een historisch feit, maar komt uit een roman.

Realistische coup

Valkyrie: In 1944 beraamt een groep Duitse officieren een aanslag op Adolf Hitler om Duitsland te redden van een dreigende nederlaag in de Tweede Wereldoorlog.

Was Von Stauffenberg het brein?

Er waren hoge generaals en politici bij de aanslag op Hitler betrokken, maar Claus von Stauffenberg was de eigenlijke leider – ook al was hij slechts kolonel. Von Stauffenberg was soldaat en dichter, daadkrachtig en geleerd. Daardoor was hij in staat om ook hooggeplaatste officieren zover te krijgen dat ze meededen met de plannen om Hitler te vermoorden.

De echte Von Stauffenberg was zo’n macho dat een aantal van zijn daden niet geschikt was voor de film, omdat zijn personage ongeloofwaardig zou worden. Zo weigerde hij morfine toen hij geopereerd werd nadat hij gewond was geraakt bij de gevechten in Noord-Afrika in 1943.

Was een tafelpoot Hitlers redding?

Twee toevalligheden redden Hitler het leven op 20 juli 1944. Ten eerste werd vanwege een hittegolf de vergadering waaraan zowel Von Stauffenberg als Hitler deelnamen, van de ondergrondse bunker verplaatst naar een koelere vergaderzaal. Daardoor werd de druk van de ontploffing kleiner. Ten tweede schoof kolonel Heinz Brandt, die naast Hitler stond, Von Stauffenbergs tas met de bom met zijn voet achter een dikke tafelpoot, toen Von Stauffenberg voorafgaand aan de ontploffing de zaal verliet. De poot schermde Hitler af, waardoor hij er met kapotte trommelvliezen en brandwonden op zijn benen vanaf kwam.