In de nacht van 16 op 17 juni 1972 betrapt de politie vijf inbrekers in het Watergategebouw in Washington D.C., waar de Democratische Partij zetelt. In eerste instantie berichten alleen de lokale kranten erover, maar dan raken de journalisten Carl Bernstein en Bob Woodward van The Washington Post geïnteresseerd in de zaak.
‘Follow the money,’ – volg het geldspoor – zegt Woodwards geheime bron, die de journalist in een donkere, ondergrondse parkeergarage ontmoet om informatie te verstrekken over de politiek explosieve zaak.
Het duo ontrafelt de zaak en komt uiteindelijk met de grootste journalistieke onthulling van de 20e eeuw: president Nixon en zijn naaste adviseurs planden de inbraak in de aanloop naar de herverkiezingen in 1972 om de Democratische Partij te ondermijnen.
‘Ik ben geen boef,’ zegt Nixon twee jaar later, wanneer de machtigste man ter wereld moet aftreden door toedoen van de twee hardnekkige speurneuzen van The Washington Post.
Gedetailleerde weergave
De onthulling van Bernstein en Woodward is nog steeds de gouden standaard voor journalisten over de hele wereld. Zij zetten de kettingreactie in gang die eindigde met de val van een president. Beter wordt het niet.
Film: Journalistiek duo kraakt Watergate
Bob Woodward en Carl Bernstein besteden al hun tijd aan de opheldering van de inbraak in het Watergategebouw. Ze spitten duizenden documenten door, interviewen anonieme bronnen en volgen zo de aanwijzingen tot aan het Witte Huis.
Werkelijkheid: Ze waren niet alleen
Naarmate het schandaal groter werd, kregen Bernstein (midden links) en Woodward (midden rechts) hulp van de gehele redactie van The Washington Post.
De status van de twee journalisten groeide toen hun prestatie leidde tot meerdere Oscars voor de film All the President’s Men uit 1976, met Dustin Hoffman en Robert Redford in de hoofdrollen.
De film is gebaseerd op het gelijknamige boek van Bernstein en Woodward zelf en is nog altijd de beste film die ooit over onderzoeksjournalistiek is gemaakt.
All the President’s Men houdt zich verre van melodrama en onbeduidende subplots. Net als de journalisten heeft de film steeds de ogen op de bal.
We komen niets te weten over het persoonlijk leven van Woodward en Bernstein, en de politici en ambtenaren om wie het schandaal draait, treden alleen op als stemmen aan de telefoon en als korrelige beelden op de tv die op de redactie staat.
De focus ligt puur op het journalistieke werk tot in het kleinste detail, en dat is de kracht van de film.
Film: Hoofdbron is een mysterie
Het Watergateverhaal komt pas echt van de grond dankzij Woodwards geheime bron met het pseudoniem ‘Deep Throat’. Hij bevestigt de theorieën van de journalist over de betrokkenheid van het Witte Huis bij het Watergateschandaal.
Werkelijkheid: Deep Throat was FBI-topman
De waarschijnlijk beroemdste klokkenluider in de geschiedenis bleef een mysterie tot 2005, toen Mark Felt, voormalig onderdirecteur van de FBI, in het tijdschrift Vanity Fair onthulde dat hij Woodwards belangrijkste bron was.
In een van de beste scènes zoomt de camera in op Robert Redford, terwijl hij aan de telefoon praat met twee bronnen die hem nieuwe aanwijzingen geven. Hij dekt zijn ene oor af, omdat hij hen nauwelijks kan horen door de kakofonie van ratelende typemachines, luidruchtige collega’s en rinkelende telefoons.
Zelden is een krantenredactie zo levendig verfilmd, en regisseur Alan J. Pakula deed er dan ook alles aan om de setting zo realistisch mogelijk te maken.
De redactiekamer van The Washington Post werd één op één nagebouwd in een filmstudio, tot het meubilair, de typemachines, de kleding en zelfs het afval in de vuilnisbakken (dat bestond uit papierafval dat van de echte redactie was ‘geleend’) aan toe.
De meeste scènes buiten de redactie, waarin Woodward en Bernstein bonnetjes doorspitten in de Library of Congress of op zoek gaan naar bronnen, zijn op locatie opgenomen – dus op de plek waar de gebeurtenissen daadwerkelijk plaatsvonden.
Dustin Hoffman leende zelfs het horloge van Carl Bernstein, dat de acteur gedurende de hele film draagt.
En Robert Redford, die linkshandig is, leerde al zijn aantekeningen met rechts te schrijven omdat Bob Woodward rechtshandig is.
Film: Duo brengt Nixon ten val
All the President’s Men eindigt voordat de positie van president Nixon echt begint te wankelen. Een naschrift vertelt ons dat de journalisten nieuwe artikelen over Watergate bleven publiceren tot de president besloot af te treden.
Werkelijkheid: Geheime opnamen waren doodsteek
President Nixon nam in het geheim al zijn telefoongesprekken op. Toen het Congres hierachter kwam, eiste het dat de opnamen zouden worden vrijgegeven. Zo bleek dat Nixon het politieonderzoek probeerde te dwarsbomen. Kort na deze onthulling had hij geen andere keuze dan af te treden.
Nooit overtroffen
Ook bij de ontrafeling van de inbraak in het Watergatecomplex die Nixon de das omdeed, is de aandacht voor details indrukwekkend.
Een mogelijk kritiekpunt is dat de twee journalisten wellicht iets te veel zijn gemythologiseerd. The New York Times en een aantal andere kranten komt ook een deel van de eer toe. Aan de andere kant creëert deze benadering een meeslepend verhaal dat beslist niet onjuist is – hooguit een tikje onevenwichtig.
All the President’s Men is een meesterlijk eerbetoon aan journalistiek veldwerk. De film inspireerde niet alleen generaties jonge mannen en vrouwen over de hele wereld om journalist te worden, maar zette met zijn realistische weergave van rumoerige redacties, journalisten die worstelen met deadlines, weerbarstige bronnen en machtige mannen achter de schermen de standaard voor alle latere films over onderzoeksjournalistiek.
