De Rolling Stones zetten de wereld op z’n kop

‘Laat ze niet binnen, Keith,’ zegt Jaggers vriendin Marianne Faithfull, die naakt op de grond zit, gewikkeld in een lamsvel. Ze staart naar een tv die aanstaat, maar zonder geluid.

Het geklop op de deur gaat maar door. Buiten lopen mensen rond. Richards komt met moeite overeind en kijkt uit het raam. In zijn lsd-trip ziet hij dat de hele voortuin vol dwergen staat. Het kloppen houdt maar niet op en als Richards eindelijk de deur opent, staat hij oog in oog met een politiecommissaris die hem een huiszoekingsbevel overhandigt.

20 agenten stormen het huis binnen. Ze zoeken naar drugs, die overal in kleine zakjes verspreid liggen. Richards en zijn gasten worden gefouilleerd, en de politie haalt vier amfetaminepillen uit de zak van Jagger. Drugsbezit is strafbaar, en ook al vinden de agenten niets bij Richards, de commissaris waarschuwt hem dat hij ook gevangenisstraf riskeert omdat hij het gebruik van illegale drugs in zijn huis heeft toegestaan.

Als de politie weer weg is en de roes is uitgewerkt, beseffen Jagger en Richards dat ze weleens zwaar in de problemen kunnen zitten. Ze zijn de nieuwe wereldsterren, maar de Britse autoriteiten moeten niets hebben van het provocerende gedrag en de bandeloze optredens van de band – en nu hebben ze hen misschien eindelijk te pakken. Het zware drugsgebruik van de Rolling Stones brengt het voortbestaan van de band in gevaar.

Band ontstond in een varkensstal

Vijf jaar voor de politie-inval in Redlands wist niemand wie Mick Jagger en Keith Richards waren. In 1962 was Groot-Brittannië in de ban van The Beatles, die net waren doorgebroken met hun aanstekelijke liedjes en teksten. En terwijl de Britten meeneurieden met Love Me Do, speelden Jagger en Richards blues met hun vriend Brian Jones.

De drie deelden een verwaarloosde flat in een buitenwijk van Londen. De waterleiding lekte, het afgebladderde behang zat vol schimmel en het plafond was zwart van het roet van kaarsen. Overal lagen vieze kleren en vaat. De jongens zelf zagen er haveloos en onverzorgd uit en de buren hadden geen idee waar ze mee bezig waren.

Een huurder in de gang vertelde later:

‘Bijna elk uur van de dag of nacht kwamen er vreemde geluiden uit hun appartement. Eerst dachten we dat het criminelen waren, maar als je ze op de trap tegenkwam, waren ze erg aardig. Veel buren waren wel bang voor hen, vanwege hun haren en hun onverzorgde uiterlijk.’

In dit vieze appartement begonnen de recalcitrante jongens de band The Rolling Stones – vernoemd naar een nummer van hun grote held, bluesgitarist Muddy Waters. De drie vrienden speelden Amerikaanse blues en al gauw kregen ze de kans om op te treden in The Ealing Jazz Club in een kelder aan het eindpunt van een Londense metrolijn.

‘Het was daarbeneden zo vochtig, zoiets had ik echt nog nooit meegemaakt. Je liep door het water tussen alle elektrische apparatuur. Het is een wonder dat we niet geëlektrocuteerd werden,’ vertelde Richards jaren later.

Deze club was een van de weinige tenten in Londen waar het publiek van blues hield – ook al klaagden sommige oudere gasten over het ‘vuile en smerige uiterlijk’ van de band en dat ze zich ‘als beesten’ gedroegen. Maar het jongere publiek was gek op de rebelse uitstraling van de band, het sprankelende gitaarspel van Jones en Richards en de swingende heupen van Jagger.

In de winter van 1962-1963 kwamen bassist Bill Wyman en drummer Charlie Watts bij de band en in deze samenstelling bouwden ze langzaam een reputatie op in de muzikale undergroundscene, waardoor ze ook op andere plaatsen mochten spelen.

‘Deze jonge jongens lijken helemaal in hun eigen wereld te leven, terwijl ze hun opzwepende muziek spelen en de zaal in beweging krijgen. Het jonge publiek heeft nog nooit zoiets gehoord,’ zo vertelde een concertorganisator.

Hun doorbraak was slechts een kwestie van tijd.

The Beatles hielpen met een hit

The Rolling Stones speelden nog steeds alleen covers. En hoewel tijdens hun optredens het publiek ‘compleet uit zijn dak’ ging, aldus een recensent, had de band nog geen hit – een eigen nummer dat nog niemand had gehoord.

Als één band zo’n hit kon produceren, waren het The Beatles wel, en tot groot geluk van The Rolling Stones kregen ze in mei 1963 Andrew Oldham, de voormalige pr-man van The Beatles, als manager. Oldham nam contact op met John Lennon en Paul McCartney en vertelde hun dat zijn nieuwe band ‘een goed nummer’ nodig had.

‘Je weet dat wij de Stones goed vinden. En we hebben een nummer dat beter bij hen past dan bij ons,’ zou McCartney hebben gezegd.

The Rolling Stones waren een album aan het opnemen toen John Lennon en Paul McCartney de studio binnenstapten, in een hoek gingen zitten en I Wanna Be Your Man afmaakten, terwijl de Stones vol verbazing toekeken.

‘Het is briljant,’ zei Brian Jones enthousiast. Maar The Rolling Stones wilden niet als The Beatles klinken en toen het werd opgenomen, vonden ze dat het nummer ‘smeriger moest klinken’, aldus Wyman.

Een paar maanden later kwam het nummer uit en haalde de 12e plaats in de Britse hitlijst. In één klap waren de Stones beroemd in het hele land, maar Oldham wilde dat ze meer waren dan The Beatles, en met langer haar. Jagger, Richards, Jones, Wyman en Watts moesten hun onverzorgde imago en ongepolijste stijl koesteren, zodat ze de tegenpolen waren van de nette jongens uit Liverpool.

Jonge tienermeisjes gek op ruige rocksterren

Met Oldham als manager bereikten de Stones de absolute top, zeker toen hij ze lanceerde als de ‘lelijkste band van Engeland’. De leden moesten provoceren en de ‘bad boys’ van de Britse muziekscene spelen – iets wat ze heel natuurlijk afging.

‘Iedereen die ons niet mag, kan kapot vallen,’ zei Jagger, die ook verkondigde dat ‘we verdomme ons haar niet gaan afknippen omdat een of andere pedante idioot zegt dat we dat moeten doen’.

Het idee was dat de ouders van de fans een hekel zouden krijgen aan hun ranzige imago, waardoor hun kinderen de Stones nog interessanter zouden gaan vinden. Oldham bedacht het provocerende imago van de band, en de slogan: ‘Zou u willen dat uw dochter met een Rolling Stone trouwt?’

Weinig ouders zouden een Rolling Stone als schoonzoon willen.

‘Dit moet wel de meest onopgevoede band zijn die de laatste tijd is opgekomen,’ zei een kijker na een tv-optreden. Iemand anders schreef:

‘Ik heb vandaag het vreselijkste gezien dat ik me kan herinneren in al mijn jaren als tv-kijker – The Rolling Stones.’

Terwijl ouders de tv en radio uitzetten als de Stones erop kwamen, was de jeugd gek op het ranzige imago van de band. Tijdens optredens sprong de band over het podium, terwijl de wildenthousiaste fans een douche van zweet over zich heen kregen.

Soms kwam de band in de problemen met conservatieve jongemannen die vonden dat ze hun haar moesten knippen. En tijdens een tour door Engeland in 1964 moest de politie regelmatig een concert afbreken omdat het publiek niet te houden was – en omdat de autoriteiten een hekel hadden aan de rebelse band. Maar tienermeisjes waren dol op de Stones.

‘Zo lelijk dat ze aantrekkelijk zijn,’ zei een Amerikaanse fan toen de Stones in 1964 op tournee waren in de VS.

In Engeland waren de meisjes zo gek op de band dat ze voor de appartementen van de leden – inmiddels iets luxer dan in 1962 – stonden te posten en hun namen en telefoonnummers op de muren kalkten. Ook probeerden ze hun idolen in nachtclubs tegen het lijf te lopen om maar bij hen in de buurt te zijn. En de Stones gingen natuurlijk graag met hun fans om – als ze maar aantrekkelijk waren.

‘Als je een mooi meisje was, was het niet moeilijk om Mick Jagger of Jimmy Page (gitarist van Led Zeppelin, red.) te ontmoeten. Je kon gewoon op ze afstappen om gedag te zeggen,’ zei Pamela Des Barres, die Jagger jaren later in een nachtclub in Los Angeles ontmoette.

Des Barres werd een van de groupies van de Stones – jonge vrouwen die met de band mee op tour gingen. Ze waren vaak backstage en in clubs met de muzikanten en brachten regelmatig de nacht met hen door in hotels. Drank, drugs en seks hoorden bij het leven als groupie, maar ze deden ook andere dingen, zoals kleding uitzoeken en boodschappen doen voor de rocksterren.

‘Het was niet alleen dat we graag met ze naar bed wilden, we wilden deel uitmaken van die creatieve kracht,’ heeft Des Barres ooit uitgelegd.

Veel jongeren zagen de Stones als goden. Maar met het succes kwamen ook de drugs.

Elke dag high

In 1965 verkochten The Rolling Stones miljoenen platen, en het tijdschrift Melody Maker riep hen uit tot de populairste band van Groot-Brittannië – vóór The Beatles, die wonnen in de categorie Most Popular in the World.

The Rolling Stones schreven intussen ook hun eigen nummers. Hun eerste twee albums bestonden vooral uit covers, maar Oldham vond dat ‘iedereen een populair nummer kan schrijven’. Toen hij merkte dat Richards en Jagger hier weinig zin in hadden, sloot hij ze op in de keuken en zei dat hij ze pas vrij zou laten als ze een nummer geschreven hadden. Dat werd de hit As Tears Go By, die in eerste instantie aan Jaggers latere vriendin Marianne Faithfull werd gegeven.

Bekijk de schreeuwende fans tijdens een Stones-concert in 1964:

Nu wisten The Rolling Stones dat ze ook zelf nummers konden schrijven – na verloop van tijd werden hun nummers minder bluesy en meer rock. In 1965 stonden drie eigen nummers van de Stones bovenaan de hitlijsten, waaronder de megahit (I Can’t Get No) Satisfaction.

De band gaf album na album uit en was altijd op tournee, maar dit leven eiste wel zijn tol. De stemmen werden gesmeerd met Jack Daniel’s en de bandleden gebruikten dagelijks cocaïne of amfetamine om op de been te blijven – naast de enorme hoeveelheden hasj die ze in hun sigaretten stopten.

‘Je moet gewoon die volgende gig halen. Maar als je daar bent, loopt het uit de hand,’ zei Keith Richards jaren later.

Vooral Brian Jones gebruikte extreem veel drugs, zeker toen Jagger de rol van frontman en woordvoerder van de band steeds meer van hem over begon te nemen. De 23-jarige Jones gebruikte heroïne, valium en lsd. In de repetitieruimte zat hij helemaal in zijn eigen wereld, als hij überhaupt al kwam opdagen. Toch was hij bij vlagen nog steeds briljant.

‘Brian lag ergens in de studio op zijn rug met zijn gitaar. Ineens, toen hij daar al negen uur lag, werd hij wakker en zette een geweldige riff in – een riff waar niemand aan had gedacht,’ herinnert Richards zich, die zelf vanaf 1966 lsd gebruikte om zijn creativiteit te stimuleren.

Richards trok in bij Jones, die samen met zijn vriendin, de beeldschone Duits-Italiaanse Anita Pallenberg, in een luxe-appartement in Londen woonde. Hier gaven ze constant feesten voor de Londense jetset. Onder invloed van drugs sliepen de gastheer en -dame samen met hun gasten op matrassen die overal in de woonkamer lagen, terwijl de muziek uit de speakers knalde. De nieuwe pr-man van The Beatles, Tony Bramwell, zag dat Jones en Richards waren veranderd.

‘Het waren ooit zulke leuke en aardige jongens. Maar het waren wrakken geworden. Ze leken wel 60. Ze waren al oud toen ze nog 20 waren.’

Jagger en Richards achter de tralies

De drugs versterkten het imago van de Stones als de ‘bad boys’ van de rockmuziek. High of niet, ze konden zomaar ineens de apparatuur van een fotograaf vernielen, alleen al om zichzelf in de kijker te spelen.

‘Ze speelden altijd een rol. En dat wisten ze. Zij waren de gevaarlijke jongens, en ze gebruikten zoveel ze konden,’ vertelde Rick Derringer, die het voorprogramma van de Amerikaanse Stones-tournee in 1966 verzorgde.

In tegenstelling tot Jones en Richards gebruikte Jagger geen harddrugs, en hij had geen zin om in de media te worden afgeschilderd als junkie. Daarom werd de zanger ook zo kwaad toen de krant News of the World in 1967 een artikel publiceerde waarin Jagger zou hebben bekend dat hij allerlei soorten drugs gebruikte. Maar de journalist had een stonede Brian Jones in een nachtclub geïnterviewd en dacht dat het Jagger was.

Jagger dreigde de krant met juridische stappen, wat het begin was van een heksenjacht op de Stones-zanger.

News of the World wilde niets liever dan Jagger betrappen met cocaïne, ook omdat ze dan geen rechtszaak aan hun broek zouden krijgen. Veel Stones-fans denken daarom dat het deze roddelkrant was die de autoriteiten op de hoogte had gesteld van de illegale activiteiten in het landhuis van Richards in februari van 1967.

Richards zelf was ervan overtuigd dat zijn dealer, met de bijnaam ‘Acid King Dave’, met de politie had samengewerkt en de hele actie had georganiseerd. En dat lijkt te kloppen: tijdens de inval ‘vergat’ de politie om de koffer van de Acid King te doorzoeken, en een paar dagen later mocht hij het land verlaten zodat hij niet vervolgd kon worden.

Jagger en Richards hadden echter minder geluk. Aan het eind van het proces in juni 1967 werd Jagger veroordeeld tot drie maanden gevangenisstraf voor de vier amfetaminepillen. Richards kreeg een jaar omdat hij had toegestaan dat er cannabis werd gerookt op zijn terrein.

De twee sterren werden meteen naar de gevangenis gebracht. De muzikanten zaten echter maar één nacht vast, omdat ze in hoger beroep gingen en op borgtocht vrijkwamen. Hun nachtje in de gevangenis was een wraakactie van de autoriteiten.

VIDEO: Bekijk de persconferentie van Mick Jagger na zijn vrijlating.

‘Zij vinden dat Mr Jagger zijn verdiende loon heeft gekregen,’ schreef William Rees-Mogg, redacteur bij The Times, in een artikel waarin hij de autoriteiten verweet dat ze een onbeduidend incident hadden opgeblazen – een paar pillen die Jagger bovendien ‘volkomen legaal in Italië had gekocht’.

De Stones wonnen het hoger beroep: Jagger kreeg voorwaardelijk en Richards werd vrijgesproken.

‘Of jullie het nu leuk vinden of niet, jullie zijn idolen voor veel jongeren in dit land,’ zei de rechter nog voordat hij de rocksterren liet gaan.

De drugszaak was een klap voor de Stones. De band stopte met optreden en de onderlinge conflicten en rivaliteit namen hand over hand toe. De situatie werd nog erger toen Anita Pallenberg Jones verliet voor Richards. Door de breuk en het verraad van Richards ging het bergafwaarts met Jones. Zo erg zelfs dat de band hem moest vervangen door studiomuzikanten voor de opnamen van Beggars Banquet in 1968.

Zes maanden later reden Jagger en Richards naar het nieuwe buitenverblijf van Jones om hun samenwerking te beëindigen.

‘Dat was moeilijk voor Mick en mij, maar hij kon amper nog spelen, overeind staan, amper nog ademen. Het enige wat we konden zeggen was: ‘‘Sorry, ouwe jongen, je ligt eruit’’,’ vertelde Richards.

Jones verdronk in drugs

In de zomer van 1969 waren de overgebleven vier Stones – samen met hun nieuwe gitarist Mick Taylor – zich aan het voorbereiden om, na een pauze van twee jaar, eindelijk weer op te treden. Voor hun comeback zouden ze een gigantisch, gratis concert geven voor bijna 500.000 mensen in Hyde Park.

Maar twee dagen voor het concert, terwijl de band rond middernacht nog aan het repeteren was, ging de telefoon.

‘Brian is dood,’ was het bericht.

Diezelfde dag was Jones, zoals altijd eigenlijk, high van de drugs en inhaleerde hij van zijn astma-inhalator. Geen ongewone cocktail, maar dit keer was hij in het zwembad gesprongen, bewusteloos geraakt en verdronken.

Een paar jaar eerder had Richards tegen Jones gezegd dat hij met zijn verslaving de 30 niet zou halen. Toch kwam het nieuws als een schok.

‘We annuleren het concert,’ zei Jagger.

Maar Richards en Watts wilden toch optreden – als eerbetoon aan hun overleden vriend. Toen een journalist later insinueerde dat het niet heel netjes was om een concert te geven nog voordat Jones begraven was, gaf Richards hem een klap voor zijn kop en duwde hem van de trap.

Op 5 juli 1969 speelden de Stones in Hyde Park het grootste concert van hun carrière, met een kartonnen figuur van Jones op het podium. De extravagante bandleden droegen zelfs make-up op. Maar het was niet hun beste optreden.

‘Eigenlijk wist niemand waar we precies mee bezig waren. We speelden vrij slecht tot aan het einde, want we hadden al jaren niet meer live gespeeld. Maar na Brians dood was het gewoon iets wat we moesten doen,’ zei Richards.

Video: Bekijk de beelden van het chaotische concert in Altamont.

Band blijft succesvol

Het concert in Hyde Park droeg bij aan het verdere succes van de Stones. Diezelfde zomer verscheen het album Let It Bleed, dat vaak wordt gezien als het hoogtepunt van de band. Het album, dat begon met Gimme Shelter en eindigt met You Can’t Always Get What You Want, werd nummer één in Groot-Brittannië.

Door alle provocaties en hun compromisloze levensstijl liep de carrière van The Rolling Stones allesbehalve op rolletjes, maar muzikaal verliepen de jaren 1960 precies zoals ze wilden.

‘Welkom bij de grootste rockband ter wereld!’ klonk de introductie, elke keer dat de band vanaf 1969 het podium betrad. De Beatles verkochten nog steeds meer albums, maar de Stones stonden bovenaan de hit- en verkooplijsten – en niemand kon een stadion vullen zoals zij.

Terwijl de Beatles in 1970 uit elkaar gingen, gingen de Stones gewoon door – en de komende decennia groeiden ze uit tot de bekendste band ter wereld. Toen de band onder veel media-aandacht in 1972 begon aan een nieuwe Amerikaanse tour, zei Jagger brutaal:

‘The Beatles? Nooit van gehoord!’

NASCHRIFT

60 jaar na de oprichting van de band bestaan The Rolling Stones nog steeds, maar Mick Jagger en Keith Richards zijn de enige overgebleven originele leden. Bill Wyman verliet de band in 1993 en Charlie Watts overleed in 2021. Tijdens hun carrière hebben de Stones 30 studio-albums en 120 singles uitgegeven. Ze zijn de op drie na best verkopende muziekgroep ooit.