Het Deens Nationaal Archief in Kopenhagen heeft een opmerkelijke ontdekking gedaan tijdens het doorspitten van duizenden weerobservaties uit eeuwen van scheepvaart.
In de archieven werd een onbekend logboek ontdekt, dat zelfs bladmuziek bleek te bevatten.
‘In samenwerking met het Deens Meteorologisch Instituut verzamelen we oude weerobservaties uit scheepsarchieven en logboeken om te gebruiken voor toekomstig klimaatonderzoek. We hebben hier in het Deens Nationaal Archief dus al heel wat scheepsverslagen doorgenomen, en we hebben nog nooit eerder bladmuziek gevonden,’ zegt archivaris Adam Jon Kronegh.
De bijzondere ontdekking vormde het startschot voor een zoektocht naar de oorsprong van het logboek, en nu is het mysterie opgelost: het blijkt dat de bladmuziek best weleens geschreven kan zijn door een van de grootste zeehelden van Scandinavië.
Kanonsaluut was afleidingsmanoeuvre
Het bepalen van de herkomst van het logboek vergde veel speurwerk, want het schip werd niet vermeld en de voorpagina was blanco.
Het enige wat bekend was, was dat het logboek betrekking had op de periode 1 januari 1715 tot 8 mei 1715 – een bijzonder actieve tijd in de Deense maritieme geschiedenis, toen de Grote Noordse Oorlog tussen Denemarken en Zweden woedde.
‘Het was gebruikelijk dat schepen noteerden wanneer ze andere schepen passeerden en salueerden door kanonnen met losse flodders af te vuren,’ zegt Adam Jon Kronegh.
‘We wisten dus dat dit schip andere schepen had gesalueerd, waaronder de Nellebladet, Høyenhald en Leoparden. Vervolgens vonden we de logboeken van deze schepen en zochten we op welke schepen die hadden gesalueerd op bepaalde data. Ze hoopten we de informatie te halen uit de logboeken van de schepen waarvan we wisten dat ‘ons’ schip die was tegengekomen. Helaas had geen van de andere schepen geregistreerd dat ze ‘ons schip’ hadden gesalueerd, dus het was een doodlopende weg.’
Luister hier naar de herontdekte melodie:
Beslissend puzzelstuk kwam uit Noorwegen
De cruciale aanwijzing om het mysterie op te lossen, ontbrak nog. Maar het viel de archivarissen op dat het logboek wel een kladversie leek. Officiële stempels ontbraken en het zat vol met doorhalingen en correcties.
‘Dus dachten we: stel dat dit het originele logboek is, dat op het schip werd bijgehouden en later werd gebruikt als basis voor het formele scheepsjournaal, dat het officiële document was en vaak pas werd gemaakt als het schip veilig in de haven lag? Misschien kunnen we dan het definitieve scheepsjournaal vinden in de collectie van het Nationaal Archief,’ zegt Joen Rommedahl, de andere archivaris die zich met de zaak bezighield.
Het scheepsjournaal bevond zich niet in de collectie van het Deens Nationaal Archief, maar de archivarissen vermoedden steeds sterker dat het wel eens het originele logboek van de beroemde zeeheld Peter Wessel Tordenskjold zou kunnen zijn – en dat zou een unieke vondst zijn.
Inderdaad was dat precies wat ze in handen hadden. In de Noorse Universiteitsbibliotheek (NTNU) vond Joen Rommedahl een digitale versie van de officiële scheepsjournalen van Tordenskjold, en hij ontdekte al snel dat de teksten in de Deense en Noorse versie identiek waren.
‘De hele puzzel viel op zijn plaats met dit laatste cruciale stukje,’ zegt Adam Jon Kronegh enthousiast. ‘Onze beste verklaring voor de identieke teksten is dat het anonieme scheepsjournaal dat we vonden in de collectie van de Koninklijke Bibliotheek in Kopenhagen, in feite het onbekende logboek van Tordenskjold is, dat hij aan boord van de Løvendals Galej had.’
De bladmuziek is echter uniek en komt niet voor in het officiële scheepsjournaal in Noorwegen. Het is niet bekend wie de componist is, maar het is niet ondenkbaar dat de melodie werd gespeeld voor de bemanning van Tordenskjolds beroemde fregat Løvendals Galej.