Bierbrouwer bedenkt Guinness Book of Records
Twee jagers lopen langs een rivier in Zuidoost-Ierland op 10 november 1951. Een van hen is sir Hugh Beaver, de 61-jarige directeur van het brouwerijconcern Guinness.
Vandaag denkt hij niet aan mout, hop en de boekhouding – hij richt al zijn aandacht op de herfstlucht, waar zwermen goudplevieren rondvliegen.
Sir Beaver wacht het juiste moment af, richt zijn hagelbuks omhoog en legt aan.
Twee knallen doorbreken de stilte, maar geen enkel hageltje treft doel, en de twee jagers druipen teleurgesteld af. Op weg naar huis praten ze over de prooi die had weten te ontkomen.
‘Wat is volgens jou het snelste vederwild? De goudplevier of het sneeuwhoen?’ vraagt sir Beaver.
Zelf belooft hij zijn jagershoed op te eten als de goudplevier, waar hij vergeefs op heeft geschoten, het een keer verliest van het sneeuwhoen.
Zijn vriend is het er niet mee eens, maar omdat geen van beiden bewijs heeft, blijft de weddenschap onbeslist.
Eenmaal terug op de brouwerij vraagt sir Beaver zijn werknemers of zij het weten, maar niemand brengt uitkomst.
Dan krijgt de brouwerijdirecteur een ingeving: hij gaat een naslagwerk van allerlei wereldrecords maken.
Sir Beaver is ervan overtuigd dat de Ierse en Britse kroeggangers heel graag willen weten wie of wat ’s werelds grootste, snelste, langste en dikste is.
Een recordboek zou dan ook een prima manier zijn om reclame te maken voor zijn bier.
Dat zijn aanvankelijk gratis reclameblaadje op een dag de Bijbel en de Koran naar de kroon zou steken als best verkochte boek ter wereld, had hij zich toen in zijn wildste dromen niet kunnen voorstellen.
Hugh Beaver werd in 1943 tot ridder geslagen toen hij topambtenaar van het Britse ministerie van Arbeid was. Drie jaar later werd hij directeur van de brouwerij Guinness. In 1951 kwam hij met het idee om een boek vol records uit te geven.
Geheugenwonderen creëren bestseller Guinness Book of Records
De geruchten over het nieuwe recordboek van sir Beaver zwellen net zo hard aan als de herrie in de kroeg op een zaterdagavond, en in de zomer van 1954 bereiken ze ene Chris Chataway, een brouwer van de Park Royal Brewery van Guinness in Londen.
Chataway, die zelf als atleet enkele records vestigde, raadt sir Beaver aan om de sportjournalisten Norris en Ross McWhirter te bellen.
Deze tweelingbroers staan erom bekend dat ze een geweldig geheugen hebben voor grote en kleine feitjes.
Ze kennen alle belangrijke jaartallen uit de wereldgeschiedenis, alle hoofdsteden en alle bergketens uit hun hoofd – en later zelfs alle records uit elke jaargang van het Guinness Book of Records.
Norris en Ross McWhirter zijn dus de beste partners die sir Beaver zich kan wensen, en de ontwikkeling van het boek mag wat kosten.
Na een eerste brainstorm sluit hij de bespreking af met de woorden: ‘Voor jullie naar huis gaan, ga nog even langs de boekhouder en zeg hem hoeveel geld jullie willen.’
De volgende drie maanden vragen de gebroeders McWhirter astrofysici, zoölogen, meteorologen, vulkanologen, botanici en andere wetenschappers het hemd van het lijf.
Daarna werken ze vier maanden lang 90 uur per week om alle records op papier te zetten, en eind 1954 kunnen de kroegtijgers van de Britse Eilanden de eerste gratis versie van het recordboek lezen.
De belangstelling is enorm, en dat gaat niet onopgemerkt aan sir Beaver voorbij: hij beseft dat er geld te verdienen valt aan records. Op 27 augustus 1955 komt dan ook de eerste betaalde uitgave van het Guinness Book of Records op de markt.
Voor maar 5 shilling (iets meer dan 6 euro nu) kunnen weetgierige Britten bijvoorbeeld lezen dat ’s werelds langste man Robert Wadlow heet en wel 272 centimeter meet – een record dat nog nooit is overtroffen – en dat de diepste bron ter wereld zich in Engeland bevindt.
Recordboek favoriet als kerstcadeau
Ondanks de lage prijs verschijnt het boek in eerste instantie in een oplage van 50.000, en de eerste order beloopt slechts zes exemplaren. Maar de vraag stijgt snel, en de eerste drie oplagen van 187.000 exemplaren zijn in de herfst van 1955 uitverkocht.
Net op tijd voor kerst komt Guinness met een bijgewerkte versie, en de 100.000 nieuwe recordboeken gaan als warme broodjes over de toonbank.
Het jaar daarop verschijnt het boek in de VS, waar er al snel 70.000 van verkocht worden. Wat begon als een ideetje tijdens de vogeljacht is tot een internationaal fenomeen uitgegroeid.
Guinness Book of Records krijgt eigen tv-programma
In de jaren die volgen rijst de verkoop de pan uit, en in 1972 gaat op de BBC het tv-programma Record Breakers in première, waarin ambitieuze mannen en vrouwen elke week het recordboek proberen te halen.
Norris en Ross McWhirter zijn medepresentatoren en worden al snel vermaard om hun grote parate kennis, die wekelijks door het publiek op de proef wordt gesteld.
De eerste uitgaven van het Guinness Book of Records bevatten met name droge records over hoogte, breedte en lengte van rivieren en gebouwen en dergelijke, maar vanaf de jaren 1970 worden de records steeds fantasievoller.
Voor wie het record negerzoenen eten wil verbeteren, dagenlang op een paal wil zitten of zijn nagels meters wil laten groeien, is het recordboek een manier om aandacht te krijgen.
De broers krijgen de gekste aanmeldingen te verwerken – zo krijgt Norris op een dag iemand over de vloer die beweert het kleinste paard ter wereld te bezitten. Het blijkt echter om een van de grootste honden te gaan, een uitzonderlijk grote Deense dog.
Een plekje in het recordboek is nu zo felbegeerd dat het steeds moeilijker wordt om opgenomen te worden. De pogingen moeten, in de woorden van Norris, ‘universeel concurrerend, uniek of opvallend’ zijn. Toch is er nooit een gebrek aan kandidaten, vooral niet van het opvallende soort.
Zo was er de Fransman monsieur Mangetout (meneer Alleseter). Vanaf 1966 verschalkt hij 15 winkelwagentjes, 18 fietsen, 7 tv-toestellen, 2 bedden, een paar ski’s en een computer. En dat allemaal om maar een plaatsje in het Guinness Book of Records te verwerven.
Of wat te denken van de Amerikaan Kevin Shelley, die het record ‘houten wc-brillen met het hoofd kapotslaan’ vestigt met in totaal 46 stuks.
De broers McWhirter moeten toegeven dat de man achter Ripley’s Believe It or Not!-musea, de antropoloog Robert Ripley, gelijk had toen hij zei: ‘Ik ben in 201 landen geweest, en het raarste wat ik ooit gezien heb, is de mens.’
Het eerste Guinness Recordboek was een pil van 336 bladzijden met weinig plaatjes. Na 30 jaar stonden illustraties centraal.
Tweelingbroer wordt geliquideerd door terroristen
Na de dood van sir Beaver in 1967 wordt de tweeling met het olifantengeheugen synoniem met het recordboek.
Ross en Norris McWhirter gebruiken hun roem om aandacht te vragen voor de situatie in hun thuisland Ierland. Beiden zijn aanhangers van de latere Britse premier Margaret Thatcher, en vooral Ross is een fanatiek tegenstander van de Ierse terreurbeweging IRA.
In 1975 looft hij een beloning van 50.000 pond uit aan iedereen die wil helpen een bijzonder wrede groep IRA-terroristen achter slot en grendel te krijgen. Drie weken later volgt het antwoord van de terroristen:
Ross wordt bij zijn huis in Londen opgewacht door twee man en neergeschoten. Hij wordt in zijn hoofd en zijn borst geraakt, en overlijdt bij aankomst in het ziekenhuis. De twee daders worden opgepakt en beiden tot levenslang veroordeeld.
Norris McWhirter is er kapot van, maar besluit toch door te gaan met het verzamelen van allerlei records voor het enorme lezerspubliek. Pas in 1996 scheidt hij ermee uit, 71 jaar oud. Op 19 april 2004 sterft hij in zijn huis in Wiltshire aan een hartaanval.
Guinness Book of Records verovert de wereld
Wat in 1951 begon met een weddenschap tijdens een jachtpartijtje, is nu tot een wereldwijd imperium uitgegroeid.
In steden als New York, Tokio, San Antonio en Kopenhagen kun je in een museum op ontdekkingsreis gaan in de wereld van de records, en de tv-show Record Breakers wordt uitgezonden in landen als Polen, Portugal, Australië en India.
De filmmaatschappij Warner Bros werkt zelfs aan een film over de meest krankzinnige records.
‘Het is onze roeping om verhitte discussies te koelen met ijskoude feiten,’ stond er 60 jaar geleden in het eerste voorwoord. Sindsdien zijn er maar liefst 130 miljoen exemplaren over de toonbank gegaan en is het recordboek na de Bijbel en de Koran het meest verkochte boek in de hele wereld.
De ironie wil dat sir Beaver nooit het antwoord kreeg op de vraag die tot de bestseller leidde. Pas in 1989 – 22 jaar na zijn overlijden – wisten de lezers van
het 36e Guinness Book of Records dat het sneeuwhoen met 108 kilometer per uur het snelste vederwild is.