In 1830 werd er in Hagby een nieuwe kerk gebouwd op de ruïnes van de oude. Op de runensteen staan een vogel, een lange draak en de woorden ‘Jarl en ... deze steen voor Gerfast, zijn vader’. Omdat er een stukje steen ontbreekt, is de tekst onvolledig.
Verdwenen runensteen duikt op in Zweden
In 1830 verdween een grote runensteen, die sindsdien als verloren werd beschouwd. Maar nu is hij opgedoken bij een Zweedse kerk.
Arbeiders die een bliksemafleider aanlegden bij de kerk van Hagby in de buurt van het Zweedse Uppsala, stuitten op iets hards in de grond.
De archeoloog Emelie Sunding, die toezicht hield op het graafwerk, had niet veel tijd nodig om vast te stellen dat er een grote runensteen uit de Vikingtijd was gevonden.
En niet zomaar een runensteen: hij was sinds 1830 zoek.
Toen werd de middeleeuwse kerk van Hagby gesloopt om plaats te maken voor een modern gebouw.
Beroemdheid in de runenwereld
Daarbij verdween de runensteen, en het gerucht ging dat de plaatselijke steenhouwer er een molensteen van had gemaakt.
Dat klopte gelukkig niet: de 180 centimeter hoge en 130 centimeter brede runensteen lag op zijn oorspronkelijke plaats bij de ingang van de middeleeuwse kerk en was alleen met aarde bedekt. De bevolking was hem vervolgens vergeten.
Al in de 17e eeuw gaf een Zweedse kunstenaar de inscripties op de steen weer, en zijn schets ervan stond in het werk Bautil, waarin alle bekende Zweedse runenstenen opgesomd worden.
Daarom was het eenvoudig om de runensteen te identificeren. Wat eerst een gewone grafsteen leek, bleek een topstuk in de wereld van de Vikingen en hun runenstenen.
Uppland is een mekka van runen
1334 van de 2881 bekende runenstenen van Zweden zijn in Uppland ontdekt, het gebied ten noorden van Stockholm.
Beroemde kunstenaar
50 stenen van de runenschrijver ‘Fot’ zijn er al bekend, zoals deze U 448. Fot leefde in de 11e eeuw.
3 vragen
Emelie Sunding
Archeoloog, Upplands-museum, Uppsala, Zweden.
Hoe verrassend is de vondst?
Het is een sensatie! Sinds 2011 is er geen hele runensteen gevonden in Zweden. En dat de steen als verloren werd beschouwd, maakt het extra spectaculair.
Waar is de steen nu?
Hij staat binnen en wordt deze winter door een conservator schoongemaakt. Hij verkeert in een uitstekende staat, en conservering is dan ook eigenlijk niet nodig. Als het meezit, vinden we verfresten en kunnen we iets leren over de manier waarop Vikingen hun stenen versierden. Als laatste worden de runen weer ingekleurd.
Waar en wanneer is de steen te zien?
De runensteen keert waarschijnlijk terug naar de kerk van Hagby, waar hij vandaan komt. We hopen dat dat dit jaar nog zal gebeuren. Hij komt vlak bij de plek te staan waar hij is gevonden.
