Hoewel de burgeroorlog woedde in de VS, was het geen oorlogsmisdadiger die ten overstaan van honderden toeschouwers op 21 februari 1862 in New York werd opgehangen.
Het was een slavenhandelaar die zo gewetenloos was dat zelfs president Lincoln – die criminelen nog weleens gratie wilde verlenen – weigerde om de doodstraf om te zetten in levenslang.
‘Iedere man die, uitsluitend om zich te verrijken, Afrika van haar kinderen kan beroven en ze kan verkopen voor een bestaan in slavernij, zal ik nooit vergeven.’ Met die woorden wimpelde Abraham Lincoln het verzoek weg om kapitein Nathaniel Gordon van de galg te redden.
De zeeman uit Maine werd de enige Amerikaan in de geschiedenis die ooit is geëxecuteerd omdat hij slaven over de Atlantische Oceaan smokkelde en verkocht.
Gordon steelt schip en smokkelt slaven
Nathaniel Gordon begon zijn criminele carrière in 1852. Hij werd ingehuurd om de tweemastbrik Carmago van San Francisco naar New York te varen, maar onderweg besloot de kleine, donkerharige kapitein het schip voor zichzelf te houden.
Als nieuwbakken piraat zette hij koers naar Mozambique. Hier kocht hij rond de 500 Afrikanen – onder wie veel vrouwen en kinderen – en voer ze naar Brazilië. Daar waren van de 16e tot de 19e eeuw meer dan 5 miljoen Afrikanen als slaven beland.
In 1852 voer de Camargo de baai van Angra dos Reis binnen, 160 kilometer ten westen van Rio de Janeiro.
De Britse en de Braziliaanse marine zaten achter Nathaniel Gordon aan, omdat de twee landen een paar jaar eerder de mensenhandel hadden verboden.
Gordon realiseerde zich dat hij niet uit de baai kon ontsnappen. Nadat hij zijn lading had verkocht, stak hij zijn schip in brand, waarna hij het zou hebben laten zinken om de sporen van zijn misdaden uit te wissen.
Door slecht zicht en een modderlaag van 4 meter weten onderzoekers nog niet zeker of het wrak van een houten schip daadwerkelijk de brik Carmago is.
Onder de bewoners van de baai, veelal afstammelingen van Afrikaanse slaven, gaat de legende dat de slavenhandelaar in vrouwenkleding Brazilië ontvluchtte. Bijna tien jaar later werd hij met zijn nieuwe schip aangehouden bij de monding van de rivier de Congo, met bijna 900 slaven aan boord.
Archeologen vinden mogelijk de Carmago
Een andere mythe in Angra dos Reis gaat over ‘de boot’.
In sommige delen van de baai hebben vissers naar verluidt meer geluk met hun vangst dan normaal – en sinds het zinken van de Carmago 170 jaar geleden zouden de vissen massaal naar de plek gaan waar het slavenschip ten onder ging.
Met behulp van sonar heeft een team van duikers en archeologen van universiteiten, musea en organisaties voor cultureel erfgoed in Brazilië nu het zoekgebied verkleind tot drie locaties waar scheepswrakken liggen.
Eén daarvan komt overeen met de informatie over de Carmago die beschikbaar is van de scheepswerf waar de brik oorspronkelijk werd gebouwd, vertelt Yuri Sanada. Hij leidt het onderzoek en is duiker, filmmaker en oprichter van de ngo AfrOrigens, die de route van Afrikaanse slaven naar Brazilië in kaart brengt.
‘Naast de locatie lijkt een van de drie wrakken te passen bij de vorm en lengte van de Carmago van ongeveer 32 meter,’ legt hij uit aan HISTORIA. ‘En het is van hout. Er zijn geen andere verhalen over houten schepen die hier schipbreuk hebben geleden.’
Maar hij durft nog niet te garanderen dat dit het slavenschip van Nathaniel Gordon is.
Het schip is bedolven onder 4 meter modder en ligt op een plek waar het zicht slecht is.
De aanname van de onderzoekers kan daarom pas in het najaar worden getest. Dan kunnen ze terugkeren en delen van het wrak schoonmaken.