Wanneer arriveerden de eerste mensen in Zuid-Amerika?
De afgelopen drie decennia stond precies deze vraag centraal in een van de grote controverses onder archeologen.
Naar aanleiding van een nieuwe studie naar de botplaatjes van een uitgestorven soort reuzenluiaard, is het debat opnieuw geopend.
De botten werden gevonden in de Santa Elina-grot in centraal Brazilië en de gaten in drie ervan zijn volgens een recente studie waarschijnlijk door mensen gemaakt.
Uit archeologisch onderzoek blijkt ook dat de afzettingen waar de doorboorde botten werden opgegraven tussen de 23.000 en 27.000 jaar oud zijn.
Dit plaatst de aankomst van de eerste Zuid-Amerikanen ruim 10.000 jaar eerder in de tijd.
Nieuwe vondsten ontkrachten theorie over de migratie van de eerste Zuid-Amerikanen over de Beringstraat
Gedurende een groot deel van de 20e eeuw was de ‘Clovis First’-theorie leidend – de eerste mensen in Zuid-Amerika zouden over de bevroren Beringstraat zijn gereisd met de Clovismensen, die zich tijdens de laatste ijstijd in Noord-Amerika vestigden.
Toen ze ongeveer 11.500 jaar geleden aankwamen, sloegen ze rechtsaf via een grote doorgang in de gletsjer, en iets minder dan duizend jaar later kwamen zij als eersten in Zuid-Amerika aan.
Maar in de jaren 1980 kwam de theorie onder vuur te liggen na nieuwe ontdekkingen in Zuid-Amerika die volgens sommige archeologen minstens zo oud zijn als het hoogtepunt van de laatste ijstijd – zo’n 26.000 tot 20.000 jaar.
In Mexico, Uruguay en Chili hebben onderzoekers botten gevonden die in die periode door mensen lijken te zijn bewerkt.
Sceptici verdedigen de Clovis First-theorie met het argument dat er nog geen onomstotelijk bewijs is geleverd voor de nieuwe theorie – menselijke botten ouder dan die uit de Cloviscultuur zijn nog steeds niet gevonden.
Sieraden van de botplaatjes van de reuzenluiaard kunnen alleen door mensen gemaakt zijn
De nieuwe studie van de osteodermen uit de Santa Elina-grot omvat helaas geen smoking gun in de vorm van 12.000 jaar oude menselijke botten.
Aan de andere kant schrijven de archeologen wel dat de gaten in de botplaten alleen door mensen kunnen zijn gemaakt.
De platen dienden als pantser voor de grote oerluiaard, die op het land leefde en drie meter groot kon worden (staand op zijn achterpoten).
De soort, een verre verwant van de hedendaagse (en iets minder angstaanjagende) luiaard, stierf 11.000 jaar geleden uit.
Er zijn veel fossielen van het dier gevonden, maar de gaten in deze resten zijn volgens archeologen toch echt gemaakt door mensen, die dus in dezelfde tijd moeten hebben geleefd.
De botten hebben sporen van bijtwonden van (knaag)dieren, maar die lijken in niets op de uniforme gaten waarmee ze duizenden jaren geleden vermoedelijk in sieraden zijn omgetoverd. De onderzoekers verwerpen ook de mogelijkheid dat de gaten het resultaat zijn van natuurlijke verwering, rot of maagzuur van een groot dier, want dan zouden ze er anders hebben uitgezien.
De botten zijn aan de ene zijde meer gepolijst dan aan de andere zijde, waarschijnlijk omdat de achterkant van de hanger tegen de huid of kleding van de drager aan kwam.
Elders op de botten zitten nog meer sporen van inkepingen van stenen werktuigen, die volgens de onderzoekers de theorie ondersteunen dat de sieraden wel door de eerste Zuid-Amerikanen gemaakt moeten zijn.