3200 jaar geleden zonken een of meerdere schepen bij het huidige Israël met tinstaven voor de productie van brons.
Nu blijkt uit een baanbrekend onderzoek dat het metaal een verrassende oorsprong heeft: het komt uit Zuid-Engeland, bijna 4000 kilometer verderop.
‘Uit de resultaten blijkt voor het eerst waar tin vandaan gehaald werd. Dat is nieuwe kennis, maar het roept ook vragen op voor de archeologen,’ schrijft Daniel Berger van het onderzoekscentrum Curt-Engelhorn-Zentrum Archäometrie in een persbericht.
Oude theorie: Tin komt uit Afghanistan
Samen met onderzoekers van onder meer de universiteit van Heidelberg onderzocht Berger 27 tinstaven uit de bronstijd die in het huidige Griekenland, Turkije en Israël zijn gevonden.
Op geen van deze plaatsen komt veel tin voor, dat samen met koper de felbegeerde legering brons vormt.
Tot nu toe was de gangbare theorie dat het tin uit Centraal-Azië werd gehaald, mogelijk uit Afghanistan.
Door de lood- en tinisotopen uit de 27 staven en het gehalte andere metalen in het tin te analyseren konden de deskundigen vaststellen dat 21 van de staven, allemaal bij Israël gevonden, niet uit Centraal-Azië komen, maar uit tinmijnen in Cornwall en Devon in het zuiden van Engeland.
De wetenschappers onderzochten 27 tinstaven uit het oostelijke Middellandse Zeegebied.
Deze staven zijn onder meer op Kreta, in Turkije en in zee bij de Israëlische kust gevonden.
Er komt vrijwel geen tin voor in het oostelijke Middellandse Zeegebied.
Daarom wisten de onderzoekers dat de tinstaven moesten zijn geïmporteerd uit tinmijnen in Centraal-Azië of elders in Europa waar wel veel tin in de bodem zit (met rood aangegeven).
De onderzoekers ontdekten tot hun verbazing dat 21 van de tinstaven, allemaal afkomstig van de Israëlische kust, niet uit Centraal-Azië kwamen, maar uit tinmijnen in Cornwall en Devon in Zuid-Engeland.
Hemelsbreed is de afstand tussen Engeland en Israël bijna 4000 kilometer. Op de kaart zijn de mogelijke transportroutes te zien.
Myceners beheersten mogelijk de handel
Volgens de wetenschappers toont de ontdekking aan dat er al rond 1200 v.Chr. handelsnetwerken bestonden die het oostelijke Middellandse Zeegebied en Noord-Europa met elkaar verbonden.
Mogelijk handelden de Griekse Myceners in het Britse tin.
Het is echter niet bekend of de Myceners het tin uit Engeland haalden of naar dichterbij gelegen havens lieten brengen, bijvoorbeeld in het huidige Spanje.