Helena Motycková

4000 jaar geleden betaalden we met bijlen en armbanden

Uit opgravingen in West-Europa blijkt dat onze voorouders 4000 jaar geleden met een soort euro betaalden, of ze nu in Polen, Zwitserland of Duitsland waren.

Bijlkoppen en armbanden uit de bronstijd worden veel gevonden. Nu hebben Leidse archeologen ruim 100 bronstijdvondsten onderzocht, en naar eigen zeggen hebben ze een 4000 jaar oude Europese valuta ontdekt.

De vondsten uit Duitsland, Polen, Tsjechië, Denemarken, Frankrijk, Oostenrijk en Zwitserland lijken namelijk sterk op elkaar, aldus universiteit docent Maikel Kuijpers van de Universiteit Leiden.

‘De definitie van geld is dat het een voorwerp is dat je standaardiseert (dus dat elke keer dezelfde vorm en hetzelfde gewicht heeft) en in een groot gebied gebruikt en gewaardeerd wordt.’

Het ging hier dus vermoedelijk om een soort geld, een vroege euro.

Bronzen bijlkoppen en identieke bronzen armbanden vind je in veel West-Europese musea.

© Maikel Kuijpers

Als handelaren onderhandelden, hadden ze geen weegschaal om de betaalmiddelen te wegen, maar het onderzoek wijst uit dat 70 procent van de armbanden rond de 195 gram woog en dat het verschil te klein was om met de hand te kunnen voelen.

‘We weten wel dat spullen alleen als geld – of “commodity money” zoals we dat noemen – konden dienen als ze qua vorm en gewicht sterk overeenkomen,’ legt Kuijpers uit.

Pas later duiken er bronzen stangen op, waarmee het gewicht van een stuk brons werd bepaald.

De onderzoekers wijzen er ook op dat vondsten uit de bronstijd vaak identieke bijlkoppen en armbanden bevatten, wat de theorie dat ze als betaalmiddel dienden ondersteunt.