‘Ze werden berserker en raakten hun menselijke aard kwijt als ze kwaad werden.
Ze trokken eropuit, wild als honden, en vreesden vuur noch ijzer.’
Zo beschrijft de IJslandse Eyrbyggja saga de zogeheten berserkers van de Vikingen, die in een soort trance raakten en hun vijanden alle hoeken van het slagveld lieten zien.
Nu denkt een expert op het gebied van het historisch gebruik van planten te hebben ontdekt hoe deze krijgers in een oorlogsroes kwamen: ze aten bilzekruid (Hyoscyamus niger).
Bilzekruid in graf gevonden
Vaak wordt gezegd dat de berserkers vliegenzwammen (Amanita muscaria) aten, die bekendstaan om hun geestverruimende werking.
Maar volgens Karsten Fatur, etnobotanicus aan de universiteit van Ljubljana in Slovenië, komt het gedrag van de berserkers veel beter overeen met het effect van bilzekruid.
En zaadjes van deze giftige en behoorlijk onwelriekende plant zijn onder meer gevonden in een zakje in een Vikinggraf bij het Deense Hobro.
Volgens Fatur kan zowel vliegenzwam als bilzekruid meer spierkracht, bewustzijnsverruiming, ongeremd gedrag en blozen veroorzaken – verschijnselen die de saga's in verband brengen met berserkers.
Pijnstillende werking
‘Maar naast al deze effecten heeft Hyoscyamus niger ook een pijnstillende werking, die ontbreekt bij Amanita muscaria, wat de verhalen over de vermeende onkwetsbaarheid van berserkers kan verklaren,’ schrijft Fatur in Journal of Ethnopharmacology.
Volgens de onderzoeker konden de bijwerkingen van bilzekruid, zoals verstoring van het gezichtsvermogen, dagenlang aanhouden, wat bij vliegenzwam niet het geval is.
Ook dat klopt met de saga’s.
Uit proeven blijkt bovendien dat mensen die bilzekruid hebben gebruikt moeite hebben met het herkennen van gezichten.
Dat kan verklaren waarom berserkers soms geen onderscheid maakten tussen vriend en vijand.