Het is soms lastig om feit van fictie te onderscheiden als het over Spartacus gaat. De beroemde slaaf die de confrontatie zocht met het machtige Rome werd door de Romeinen gezien als een gevaar voor de gevestigde orde, maar werd later als een revolutionaire vrijheidsstrijder beschouwd.
Karl Marx zag in Spartacus zelfs het prototype van de communist die het kwaadaardige kapitalisme bestreed. En de Franse filosoof Voltaire noemde de slavenopstand ‘de rechtvaardigste oorlog aller tijden’.
In de serie Spartacus (2010-2013), nu te zien op Canal Digitaal en Viaplay, wordt het verhaal van Spartacus uitgesmeerd over drie seizoenen: van Thracische krijger tot Romeinse gladiator, en uiteindelijk de meest gevreesde rebel uit de geschiedenis van Rome.
De serie blijft behoorlijk dicht bij de spaarzame kennis die we uit historische bronnen kunnen halen, zeker vergeleken met de film Spartacus uit 1960, die Stanley Kubrick grotendeels uit zijn duim zoog. Helaas wordt de historische geloofwaardigheid wel aangetast door de behoefte van de makers om voortdurend seks en geweld in beeld te brengen.
VIDEO: Bekijk de trailer van ‘Spartacus’
Pornoparodie
Volgens de Griekse geschiedschrijver Appianus was Spartacus een vrij geboren Thraciër die vrijwillig in de hulptroepen van het Romeinse leger had gediend. Zo begint de serie ook: als Spartacus zich uitgebuit en bedreigd voelt door zijn Romeinse meerderen, vermoordt hij een legionair en deserteert hij.
Hij wordt echter alweer snel gevangengenomen en als slaaf verkocht aan de gladiatorentrainer Batiatus in Capua, ten noorden van Napels. Dit klopt allemaal met wat schrijvers als Plutarchus melden. Dat Spartacus de opstand ontketent met 77 andere gladiatoren van de school, komt ook rechtstreeks uit de bronnen, die gewag maken van 70 tot 78 volgelingen.
Hierna trok Spartacus op naar Rome, waar hij mogelijk wel 70.000 slaven wist te bevrijden voordat de opstand in 71 v.Chr. werd neergeslagen door de politicus en veldheer Marcus Licinius Crassus met zijn leger van 50.000 man.
Naam klopt, maar personage is verzonnen
Serie: Bevrijde gladiator sluit zich bij opstand aan
De Kelt Gannicus is een gladiator die zijn vrijheid verdiend heeft, maar zich later aansluit bij de opstand van Spartacus. Hij wordt met veel andere rebellen gekruisigd door de Romeinen.
Feit: Gannicus was ook slaaf
Gannicus was geen vrijgelaten gladiator, maar een van de oorspronkelijke slaven die met Spartacus de gladiatoren ontvluchtten. Hij kan echter best gekruisigd zijn.
De ontwikkeling van nederige slaaf tot legerleider wordt mooi en grotendeels correct verbeeld in de serie, maar de makers permitteren zich wel vrijheden.
Zo vermoordt Spartacus in de serie de sadistische gladiatorentrainer Quintus Lentulus Batiatus, maar dat is pure speculatie. We weten niet hoe Batiatus aan zijn eind kwam, maar volgens de bronnen overleefde hij de opstand.
Spartacus raakt in de serie zijn vrouw kwijt en begint daarop een relatie met de slavin Mira. Plutarchus schreef echter dat Spartacus’ Thracische vrouw samen met hem vluchtte en tot het eind aan zijn zijde bleef.
Spartacus’ dood is nog een raadsel
Serie: Spartacus begraven door zijn mannen
In het definitieve gevecht met het Romeinse leger in 71 v.Chr. sneuvelt Spartacus in het heetst van de strijd. Hij wordt door zijn mannen in een anoniem graf gelegd, versierd met een schild met een rode slang.
Werkelijkheid: Spartacus’ lijk is nooit gevonden
Spartacus sneuvelde waarschijnlijk tijdens de Slag bij de Silarus in 71 v.Chr. Zijn lichaam is nooit gevonden, maar het is niet waarschijnlijk dat zijn mannen hem konden begraven.
Spartacus laat echter vooral steken vallen wat betreft het beeld dat de serie geeft van de Romeinse samenleving. De makers proberen een scherpe scheidslijn te trekken tussen de decadente Romeinen en de rechtvaardige slaven, waardoor Spartacus bijna een pornoparodie op het leven in het oude Rome wordt.
De blote billen en borsten spatten van het scherm. Zelfs als de gladiatoren in de arena vechten, zitten er op de tribunes vrouwen met ontbloot bovenlijf te juichen. En de seksscènes tussen de personages lijken volkomen willekeurig.
Hoewel de Romeinen berucht waren om hun losbandigheid, waren ze juist vrij preuts wat betreft naakte lichamen in het openbaar. Het was fatsoenlijk om je te bedekken, vooral als je vrouw was.
‘Burgers die hun naakte lichaam tonen, roepen schande over zichzelf af,’ schreef de dichter Ennius zo’n 100 jaar voor de opstand van Spartacus.
Caesar was geen dubbelspion
Serie: Caesar vecht tegen rebelse slaven
In het derde seizoen werkt Julius Caesar in hoogsteigen persoon samen met generaal Marcus Licinius Crassus om Spartacus te verslaan. De latere dictator infiltreert zelfs in het slavenleger.
Werkelijkheid: Latere dictator was niet betrokken
Julius Caesar leefde tijdens de slavenopstand en kende Marcus Licinius Crassus persoonlijk, maar de bronnen vermelden niet dat hij meevocht, hoewel hij nooit te beroerd was om over zijn prestaties op te scheppen.
Authenticiteit hangt aan zijden draad
Al het geweld in de serie maakt het nog erger. Bij vlagen denk je dat je naar een Rambo-film zit te kijken in plaats van een serie die in het oude Rome speelt.
Het bloed spettert alle kanten op, zwaarden hakken ledematen af alsof ze van boter zijn en armen en hoofden vliegen door de lucht. Het is misschien wel vermakelijk als je ervan houdt, maar in zijn gretigheid om het publiek te bestoken met bloed, borsten en sixpacks, raakt Spartacus een deel van zijn historische geloofwaardigheid kwijt.
