Sluwe schoonheid sticht Romeinse keizerdynastie

I n 38 v.Chr. kreeg de hoogste religieuze raad in Rome een ongewone spoedklus. Een van de machtigste mannen van het rijk vroeg toestemming om te trouwen met een gescheiden, hoogzwangere vrouw. De raad vond het goed, en kort daarop was het schandaal van het jaar een feit: de nieuwe rijzende ster van Rome – Octavianus –, later bekend als Augustus, huwde de 19-jarige Livia Drusilla. De verbintenis was echter meer dan een sappig verhaal. Ze zou bepalend worden voor de toekomst van Rome.

Het perfecte paar

De mooie Livia hoorde bij de vooraanstaande gens Claudia en was voor Octa­vianus, die door velen werd beschouwd als een omhooggevallen provinciaal, de ideale partner.

Enkele jaren eerder had hij met legerleiders Marcus Antonius en Lepidus het triumviraat – driemanschap – opgericht. De drie verdeelden onderling de macht over het rijk. De samenwerking liep echter slecht, en Octavianus had invloedrijke vrienden nodig om de concurrentie met vooral Antonius te kunnen aangaan. Met Livia aan zijn zijde stond Octavianus sterker. Daarbij was de wat afstandelijke jongeman tot over zijn oren verliefd op haar.

Livia strijdt voor haar zoon

Marcus Antonius verloor de machtsstrijd. En toen de senaat Octavianus in 27 v.Chr. de eretitel Augustus verleende, waarmee hij de eerste keizer van het Romeinse Rijk werd, werd Livia de machtigste vrouw van het imperium.

Zo op het eerste oog leek Livia de ideale echtgenote en een rolmodel voor de adellijke Romeinse vrouw: eerbaar, bescheiden en onzelfzuchtig. Ze bestierde een eenvoudig huis zonder vloeren van
marmer of luxe mozaïeken, en leek in alles een steun en toeverlaat voor haar man.

Maar heimelijk ijverde ze ervoor dat Augustus haar zoon Tiberius uit haar eerste huwelijk zou adopteren, zodat deze het rijk zou erven. Daarvoor moesten er wel wat andere kandidaten uit de weg worden geruimd.

Opvolgers in spe sterven

Augustus had geen zonen. De aangewezen opvolger was daarom zijn neef, Marcellus. Maar Livia had geluk: Marcellus overleed op 18-
jarige leeftijd aan een ziekte. Volgens de Romeinse historicus Lucius Cassius Dio ging het gerucht dat Livia hier de hand in had gehad. Ook de volgende kandidaten stierven een voor een aan een ziekte.

Tiberius was getrouwd met Vipsania, van wie hij zielsveel hield. Daar had Livia echter geen boodschap aan. Ze regelde dat Tiberius ging scheiden van Vipsania om te kunnen trouwen met Julia, Augustus’ dochter uit een eerder huwelijk.

Tiberius was er kapot van. Volgens de Romeinse auteur Suetonius kwam hij Vipsania later toevallig een keer tegen.

‘Hij volgde haar met zo’n gepijnigde blik dat men erop toezag dat hij haar nooit meer zou zien.’

Tiberius was al jaren een van Augustus’ trouwe legerleiders. De Romeinse heerser had echter een hekel aan zijn nieuwe schoonzoon, die zich na de bruiloft op het eiland Rhodos terugtrok. Ten slotte kon Augustus in 4 n.Chr. de druk niet meer weerstaan en adopteerde hij Tiberius. Livia had het pleit beslecht.

Tiberius isoleert Livia

Livia en Augustus waren 52 jaar getrouwd. In die halve eeuw werden decennia van onrust en burgeroorlog afgelost door vrede en welvaart. Volgens Romeinse historici is dat voor een groot deel te danken aan Livia, die haar man altijd adviseerde.

Toen Augustus stierf in 14 n.Chr., werd hij door de senaat vergoddelijkt. Livia kreeg de eretitel ‘Augusta’. De 71-jarige weduwe had daarmee zo’n beetje alles
voor elkaar gekregen wat ze wilde. Want na Augustus’ dood werd Tiberius uitgeroepen tot de nieuwe keizer.

In de 50 jaar die volgden kwamen alle Romeinse keizers uit de familiedynastie waarvoor Livia meer dan wie ook had gestreden. Haar inspanningen werden echter door haar zoon Tiberius niet beloond. Hij had Livia nooit vergeven dat ze hem gedwongen had om te scheiden van zijn grote liefde. Tiberius zorgde er dus voor dat Livia geen invloed kreeg op zijn regering, en hij verbood de senaat om haar de eretitel ‘moeder des vaderlands’ te verlenen. Livia Drusilla stierf eenzaam in 29 n.Chr.