‘Ze viel dood neer met een kind op haar rug’

Vaak bracht ik weken in mijn eentje in de wildernis door, met als enige gezel­schap mijn geweer, mijn jachtmes en de kleine bijl die ik altijd aan mijn riem droeg als ik door de natuur trok. Tijdens die tochten leerde ik veel indianen van de Cherokee-stam* kennen.

Toen de stam werd herplaatst, was ik een jonge soldaat in het Amerikaanse leger. Omdat ik veel Cherokee kende en hun taal vloeiend sprak, werd ik in mei 1838 als tolk naar Smoky Mountain Country* gestuurd.

Hier was ik getuige van de uitvoering van de wreedste order in de geschiedenis van de oorlog­voering van de Amerikanen.

Ik was er getuige van hoe de hulpeloze Cherokee werden gearresteerd, uit hun woningen werden gesleept en onder bedreiging van bajonetten naar de palissaden werden gedreven. Op een kille, regenachtige morgen in oktober zag ik hoe de leden van de stam als vee in 645 wagens werden gestouwd, en richting het westen vertrokken.

Het verdriet van die ochtend zal ik nooit vergeten. Stamhoofd John Ross* ging voor in gebed, en toen het signaal voor vertrek klonk en de wagens gingen rijden, gingen veel kinderen staan.

Met hun kleine handjes zwaaiden ze naar hun thuis in de bergen, in de wetenschap dat ze nooit zouden terugkeren.

Veel van deze weerloze mensen hadden niet eens een deken bij zich, en niet zelden waren ze blootsvoets uit hun hut verdreven.

Op de ochtend van 17 november stak er een vreselijke hagel- en sneeuwstorm op en was het ijskoud. Vanaf die dag tot aan het einde van de noodlottige reis op 26 maart 1839 was het lijden van de Cherokees verschrikkelijk. Het pad werd een weg des doods.

De verdrevenen moesten in de wagens of op de grond slapen en hadden geen vuur. Ik weet dat er in één nacht wel 22 zijn gestorven aan longontsteking.

Onder hen was de mooie vrouw van stamhoofd Ross, die christen was. Deze edele vrouw stierf omdat ze haar deken aan een ziek kind had gegeven.

Ze reed verder door de hagel en sneeuw, kreeg long­ontsteking en stierf in een stille winterse nacht, haar hoofd rustend op het zadeldek van luitenant Gregg.

Ik had de wacht die nacht dat Mrs Ross stierf. De volgende ochtend gaf kapitein McClelland me het bevel haar te helpen begraven. Dat gebeurde op dezelfde manier als met de andere stakkers die een vergelijkbare dood waren gestorven.

Ze werd zonder kist in een ondiep graf langs de kant van de weg gelegd, ver van huis. Toen vervolgde de rouwende stoet zijn weg. De lange reis naar het westen vol ontberingen eindigde op 26 maart 1839 – met 4000 graven langs de route, van de voet van de Smoky Mountains tot aan het gebied dat nu het territorium van de indianen in het westen* is.

De oorzaak van het lijden van de Che­rokee is de hebzucht van de blanke. In 1828 verkocht een indianenjongen een goudklompje aan een witte handelaar*.

Dat bezegelde het lot van de Cherokee. Binnen korte tijd wemelde het van de gewapende bendes. Ze beweerden van de overheid te zijn en trokken zich niets aan van de rechten van de indianen, de wettige eigenaren van de grond.

Mannen werden van het veld gehaald, vrouwen uit hun hut gesleept door soldaten wier taal ze niet begrepen. Kinderen werden gescheiden van hun ouders en ouderen voortgedreven met bajonetten.

In één gezin was die nacht een kind gestorven. Het lijkje lag op een berenvel terwijl de vrouwen het voorbereidden voor de begrafenis. Iedereen werd gearresteerd en het kind bleef achter in de hut. Ik weet niet wie het begraven heeft.

In een andere hut zat een broze vrouw, waarschijnlijk een weduwe, met drie kinderen – een van hen nog slechts een zuigeling. Toen de moeder hoorde dat ze huis en haard moest verlaten, riep ze haar kinderen bij zich en sprak ze een nederig gebed uit in haar eigen taal.

Met aan elke hand een kind en de derde op haar rug begon ze aan haar tocht in ballingschap. Maar het was te zwaar voor deze zwakke moeder. Een hartaanval verloste haar uit haar lijden. Ze viel dood neer met een kind op haar rug en twee aan de hand.

Nu, in 1890, zijn deze gebeurtenissen voor jonge mensen te lang geleden om de omvang van deze misdaad tegen een hulpeloos volk te kunnen bevatten.

De waarheid wordt zelfs van hen weggehouden. Scholieren weten niet meer dat we leven op land dat is gestolen van een weerloos volk, dat met bajonetten werd verdreven om de hebzucht van de blanke te bevredigen.

Maar moord is moord, en iemand moet zich verantwoorden voor de rivieren van bloed die in de zomer van 1838 door het land van de indianen zijn gestroomd. Iemand moet de 4000 graven verklaren die de reis van de Cherokee naar ballingschap markeren.

Ik wilde dat ik het kon vergeten, maar het beeld van de 645 wagens die met hun menselijke lading over de bevroren aarde ratelden, blijft voor altijd bij me.

Mogen toekomstige historici dit trieste verhaal vol zuchten, tranen en gekreun van stervenden, vertellen. Moge de grote rechter der aarde onze daden wegen en ons belonen naar onze werken.

Nawoord

In 1830 nam het Amerikaanse Congres de Indian Removal Wet aan. Tussen 1830 en 1850 werden 100.000 indianen van de Cherokee, Seminole, Creek, Chickasaw en Choctaw gedwongen herplaatst naar de prairie ten westen van de Mississippi. Tegenwoordig worden de dodenmarsen bestempeld als genocide.