Wie was de filosoof Plato?

Plato: levensloop

Geboren: Athene, Griekenland.

Studie: Student van de grote filosofen van zijn tijd, onder wie Socrates, met wie hij een hechte vriendschap opbouwde.

Baan: Filosoof, schrijver, privéleraar en ‘coach’.

Bekendste werken: Staat (ca. 380 v.Chr.) en Apologie van Socrates (ca. 400 v.Chr.) over diens proces.

Burgerlijke staat: Ongehuwd.

3 hoogtepunten voor Plato

• Plato genoot van het studentenleven. Als jongeman luisterde hij naar de grote denkers. Volgens de filosoof Apuleius was zijn leven vol van ‘hard werk en liefde voor de studie’.

  
  

• Op zijn 40e richtte Plato de eerste academie van het Westen op. Geleerden kwamen er van heinde en verre naartoe, en hij werd een voorbeeld voor latere universiteiten.

  
  

• Plato verdiende goed als privéleraar. Op zijn oude dag werd Plato ingehuurd om Dionysios, de troonopvolger van de stadstaat Syracuse, te onderwijzen.

... en een dieptepunt voor Plato

• Een tiran werd Plato bijna fataal. Plato’s leerling Dionysios ontpopte zich tot een tiran en verkocht de filosoof zelfs als slaaf. Een vriend redde hem door hem vrij te kopen.

Plato: zijn belangrijkste ideeën

• De ware werkelijkheid bestaat!

  In Plato’s tijd dachten filosofen dat er geen objectieve werkelijkheid was. Alles hangt af van de waarnemer, zo zeiden ze.
  
  Plato was het daar niet mee eens. De werkelijkheid bestaat, maar net zoals een getekende cirkel nooit helemaal rond is, is de werkelijkheid die we zien onvolkomen, stelde hij.

  
  

• Inzicht levert erkenning op

  Omdat mensen in een imperfecte fysieke wereld leven, kunnen we de ware werkelijkheid, die alleen als een idee bestaat, moeilijk erkennen.
  
  De mens is volgens Plato als een geknevelde gevangene in een donkere grot, waar hij schimmen van de werkelijkheid ziet.
  
  Slechts via kennis kunnen we de waarheid naderen, zo stelde de filosoof.

  
  

• Staat moet waarheid bevorderen

  
  

  De samenleving moet zo ingericht zijn dat de mogelijkheid om volgens de waarheid te leven het grootst is, zo vond Plato.

  Dat vereist een strakke hiërarchie. De staat moest daarom als een lichaam zijn opgebouwd, waarbij elk onderdeel een specifieke plaats en rol heeft.
  
  Ambachtslieden en andere gewone burgers vormden de buik. Ze moesten werken en de fysieke behoeften van de burgers bevredigen. Soldaten of bewakers waren de borst, die moed vertegenwoordigt. Zij moesten de staat verdedigen.

  Boven in de hiërarchie stonden de filosofen. Zij vormden het hoofd en gaven de richting aan.
  
  Als heersers hadden ze veel macht, want de burgers moesten de staat dienen en niet andersom.
  
  Kinderen behoorden toe aan de maatschappij, die bepaalde welke rol zij gingen spelen.

  Ook de kunst was ondergeschikt aan de staat. De duistere kant van de mens mocht niet worden getoond; alleen een ideaalbeeld voldeed.

Plato had betekenis voor de liefde

Plato zag een onlichamelijke liefde, vrij van erotische begeerte, als de ideale vorm van het gevoelen.

In de middeleeuwen stond het begrip platonische liefde voor een affectie voor God, maar vandaag de dag gaat het over innige relaties waar geen seks aan te pas komt.

Weinig mensen weten over Plato

... dat Plato Atlantis bedacht. Het rijk lag volgens de filosoof op een eiland in de Atlantische Oceaan. 

De inwoners hadden een perfect leven voordat hun eiland op een dag in zee wegzonk. In Plato’s tijd wist men wel dat het een fantasieverhaal was, maar later zijn historici en avonturiers op zoek gegaan naar het verdwenen rijk en zijn er talloze boeken, films en liederen over gemaakt.