De Atheners kwamen het dichtst bij wat we nu als een democratie beschouwen. Weliswaar waren alleen rijke mannen (10-20% van de bevolking) burgers met stemrecht, maar zij hadden allemaal evenveel invloed.
Alle burgers konden naar de volksvergadering komen, waar ze spreekrecht hadden en wetten konden indienen.
De staatsman Perikles houdt zijn beroemde grafrede over de Atheners die zijn gevallen in het eerste jaar van de Peloponnesische Oorlog, 431-430 v.Chr. De gebeurtenis is opgetekend door de oud-Griekse historicus Thucydides.
Hier werden ook de bestuurders voor één jaar gekozen, per stemming of door loting.
Democratie en invloed waren in evenwicht in Rome
In Rome had een burger minder in de melk te brokkelen. De republiek was zo ingericht dat één persoon niet te machtig kon worden en kende daarom veel bestuursorganen die elkaar in evenwicht hielden.
Bovendien had de bovenklasse veel meer invloed dan de arme burgers, de zwijgende meerderheid.
Democratie vs. republiek
Athene
- Iedereen stelde wetten voor
- Eén stem per burger
- Posten verdeeld via loting
Eén burger, één stem
Athene werd geregeerd door een volksvergadering van alle burgers, een raad van 500 en de rechtbanken. In elk orgaan besliste de meerderheid, en alle stemmen wogen even zwaar.
Rome
- Senaat maakte wetten
- Burgers stemden in groepen
- Comités verdeelden posten
Senaat greep de macht
In Rome moesten de organen elkaar in evenwicht houden, maar de benoemde Senaat domineerde. Romeinen brachten hun stem in groepen uit, die van de rijken telden zwaar.