Zieke Egyptenaren zochten toevlucht bij dieren
Varkensogen genezen blindheid, en muizenstaarten doden parasieten. De 3500 jaar oude Papyrus Ebers staat boordevol geneeskundige adviezen. Zelfs met een schedelbreuk wisten de Egyptenaren wel raad: twee struisvogeleieren doen wonderen.
Omdat varkens bijna net zo goed zien als mensen, konden ze blindheid genezen.
Bijenhoning: Een medicijn tegen alles
Honing kon elke ziekte genezen, zo geloofden de Egyptenaren. Ze gebruikten het onder meer bij ontstekingen en brandwonden. Een arts behandelde een ontstoken wond met vers vlees en vervolgens met honing.
Voor de Egyptenaren lag het voor de hand dat honing hielp tegen ontstekingen, want de kleur en consistentie lijken op die van ontstekingsverschijnselen. Volgens de papyrus gebruikten de Egyptenaren honing ook om boze geesten op afstand te houden.
Struisvogelei: Schedelfractuur? Zo zie je er niks meer van
Een struisvogelei lijkt een beetje op een menselijke schedel, zo ontdekten de Egyptenaren. Daarom werd dit grote ei gebruikt voor het genezen van een open schedelfractuur.
Volgens de Papyrus Ebers moet de arts één struisvogelei insmeren met vet, openbreken en op de wond leggen. Dan legt hij een tweede ei als een soort kompres rond de schedel.
Ondertussen moet de arts de hemelgod Horus en de godin van de natuur en magie, Isis, aanroepen en de ‘vijand in de wond’ en ‘het kwaad in het bloed’ bezweren.
Vier dagen later kan hij het ei weghalen en een mengsel van vijgen, vet en honing op het hoofd van de patiënt smeren. En weg is de schedelbreuk.
Oren van een gazelle: Goed bij slechthorendheid
Een Egyptenaar die slecht hoort, heeft baat bij het oor van een gazelle. De arts moet volgens de Papyrus Ebers het oor van de gazelle afsnijden, vermalen en mengen met een plant, een schildpaddenschild en een dierenkop.
Dit goedje gaat in de gehoorgang, en de patiënt krijgt een doek om zijn hoofd. Vervolgens moet de arts Sjoe aanroepen, de god van de lucht, die genezende krachten naar de aarde stuurt.
De Egyptenaren dachten dat een gazelle slechte oren kon genezen.
Varkensogen: Verhelpen blindheid
De 20 meter lange Papyrus Ebers bevat ook een middel tegen blindheid: een mengsel van lood, honing en varkensogen.
Vermaal twee varkensogen en meng ze met rood lood en honing. Dat is het middel tegen blindheid volgens de papyrus, die uitlegt dat varkens op dezelfde manier zien als mensen en daarom blindheid kunnen genezen.
Als de arts het mengsel klaar heeft, moet hij het op de ogen van de patiënt smeren, en deze spreuk prevelen: ‘Ik heb dit ding op de juiste plaats aangebracht. De krokodil is zwak en machteloos.’
De Egyptenaren geloofden dat blindheid een straf van de goden was. De formule riep Seth aan, de god van de verwoesting, die zich vaak in de gedaante van een krokodil op aarde begaf.
Met de bezwering kon de arts de blinde uit de ban van het kwade halen en de boze geest in zijn ogen uitdrijven. Als de behandeling op de juiste manier uitgevoerd werd, zou de blinde zijn zicht terugkrijgen, zo beloofde de Papyrus Ebers.
Gehakte muizenstaart: Bestrijdt parasieten
In het stilstaande water aan de oever van de Nijl en in de irrigatiekanalen zaten microscopische parasieten, die de huid binnendrongen en via het bloed de lever en de blaas bereikten.
Dit leidde tot koorts, diarree en ernstige leveraandoeningen. De Papyrus Ebers raadt de Egyptenaren aan om de beestjes te bestrijden met een drankje van muizenstaart.
De arts snijdt de staart in stukjes en mengt die met ui, meel, honing en water. De patiënt moet het mengsel vier dagen lang drinken, en na twee tot tien weken zijn de parasieten volgens de papyrus verdwenen.
Egyptische medicijnenbijbel
Rond 1500 v.Chr. schreven Egyptische artsen meer dan 700 methoden op om verschillende aandoeningen te genezen.
Eind 19e eeuw werd het geschrift gevonden door de egyptoloog Georg Ebers, die zijn naam aan het 20 meter lange naslagwerk gaf. De papyrus wordt bewaard aan de universiteit van Leipzig in Duitsland.