Zo’n 1500 jaar geleden liet een nomadenvolk het noorden van India achter zich om westwaarts te trekken. 500 jaar later bereikten ze het christelijke Constantinopel, waar ze zich mochten vestigen.
Hiervandaan waaierden hun nakomelingen uit over Europa, waar ze bekend werden onder de benamingen zigeuners en Roma.
Na eeuwen van vervolging en migratie hebben de meeste Roma zich vandaag de dag permanent gevestigd, en de 14 miljoen Europese Roma worden als de grootste etnische minderheid van het werelddeel beschouwd.
1. Roma trokken vanuit India naar het westen
500-900
Historische bronnen maken gewag van een kasteloos volk dat tussen 500 en 900 het noorden van India verliet.
Waarom ze dat deden is niet bekend, maar het staat vast dat de voorouders van de Roma Indiase nomaden waren.
Zelf noemen de Roma India dan ook nog steeds Baro Than – het grote vaderland – en in het gebied dat ze achter zich lieten, wonen nog twee broedervolkeren, de kasteloze Banjara en Kalbelia.
Migratie: Vanuit Constantinopel zwermden de Roma in vier eeuwen uit over heel Europa.
2. Roma zaten vast in Roemenië
1300
De eerste Roma bereiken Roemenië rond 1300. Omdat er een grote behoefte aan arbeidskrachten is in het land, gebruikt de adel de immigranten als slaven.
Pas in 1864 schaft Roemenië de slavernij af. Op dit moment kent het land het grootste aantal Roma van Europa: zo’n 2,5 miljoen.
3. Roma werden opgejaagd door Spaanse inquisitie
1415-1425
Tussen 1415 en 1425 arriveren er Roma in het Iberisch Schiereiland. Ze worden er op prijs gesteld als goede ambachtslieden en handelaren.
Maar in 1580 begint de Spaanse inquisitie de heidense Roma te vervolgen.
Koning Ferdinand verbant de ‘goddelozen’ uit zijn rijk. Maar de Romacultuur overleeft en verrijkt Spanje onder meer met de flamenco.
4. Roma werden op slavenschepen gezet
1600-1800
Christoffel Columbus heeft een aantal Roma aan boord als hij in 1498 zijn derde reis naar West-Indië maakt. Ze moeten als slaven in de mijnen in de Nieuwe Wereld gaan werken.
De volgende 300 jaar sturen Engeland, Spanje en Portugal duizenden Roma de Atlantische Oceaan over. In Amerika moeten ze zwoegen op suikerrietplantages en katoenvelden.
Er wonen nog nakomelingen van de Romaslaven in Virginia, Louisiana, Brazilië, Cuba en op andere Caribische eilanden.
De nazi’s zetten de Roma vast in speciale gedeelten van onder meer Bełżec en Auschwitz.
5. 500.000 Roma kwamen om
1944
De nazi’s beschouwen de Roma als Untermenschen en houden hen vast in speciale gedeelten van de concentratiekampen. Op 3 augustus 1944 worden alle 20.933 Roma in Auschwitz vergast.
In totaal komen er tijdens de Holocaust een half miljoen Roma om. Het volk zelf spreekt van Baro Porrajmos – de grote verslinding.
Na de oorlog is de ellende nog niet voorbij. Als de Muur valt, rijst de werkloosheid in het voormalige Oostblok de pan uit, en als ongeschoolde arbeiders worden de Roma zwaar getroffen. Ze emigreren massaal en zwermen uit over de rest van de wereld.
Hoewel de Roma vandaag de dag over de hele westerse wereld verspreid zijn, houden ze hun taal, het Romani, in stand. Er bestaan meer dan 60 dialecten van.